Bir görüşe, bir inanca körü körüne ve aşırı derecede bağlanıp ondan başkasını kabul etmemek taassuptur. Buna bağnazlık da denir. İslam dini bağnaz düşünmekten kaçınmamızı emretmiştir. Taassuptan korunmak için de aklımızı kullanmamızı, şüpheli şeylerden uzak durmamızı istemiştir.
» "Hakkında kesin bilgi sahibi olmadığın şeyin peşine düşme..." İsrâ suresi, 36. ayet
Taassup sahibi bir insan;
• Araştırmadan körü körüne taklit eder.
• Başkalarının inanç, düşünce ve görüşlerine saygı göstermez.
• Diğer görüşlerin doğru ve gerçeklik payı olduğunu kabul etmez.
• Sadece kendi düşüncesini doğru, tartışılmaz ve kesin olarak kabul eder.
• Kendi fikir, kanaat ve inançlarını zorla başkalarına kabul ettirmeye çalışır.
• Diğer görüş sahiplerine karşı üstünlük kurmaya çalışır.
Taassubun nedenleri:
• Eğitimsizlik, cahillik, bilgisizlik
• Körü körüne taklit etmek
• Aklı kullanmamak
» "Onlara, ‘Allah’ın indirdiğine uyun.’ denildiği zaman onlar, ‘Hayır! Biz atalarımızı üzerinde bulduğumuz yola uyarız.’ derler. Ya ataları bir şey anlamamış, doğruyu da bulamamışlarsa?" Bakara suresi, 170. ayet
» "Çirkin bir iş işledikleri vakit, ‘Biz atalarımızdan böyle gördük.’ derler..." Ârâf suresi, 28. ayet
Taassubun zararları:
a) Taassubun Kişiye Verdiği Zararlar:
• Taassup insanı dış dünyaya kapatır.
• Taassup insanı öğrenmekten, araştırma yapmaktan alıkoyar.
• Taassup insanda ön yargı oluşturur.
• Bağnaz insan başkalarının fikirlerini, görüşlerini dinlemez.
• Bağnaz insan her türlü yeniliğe karşıdır.
• Bağnaz insan kendisini geliştiremez.
b) Taassubun Toplum Hayatına Verdiği Zararlar:
• Toplumdaki sevgiyi, kaynaşmayı, yardımlaşmayı zedeler.
• Barış ve huzur ortamına zarar verir.
• Hoşgörü ortamını zedeler.
• Toplumun ilerlemesine engel olur.
» "Onlar bir kötülük yaptıkları zaman, ‘Babalarımızı bu yolda bulduk. Allah da bize bunu emretti.’ derler. De ki: Allah kötülüğü emretmez. Allah’a karşı bilmediğiniz şeyleri mi söylüyorsunuz?" (A'raf suresi, 28. ayet)
Hikaye:
"Kurbağanın biri bir dere kenarında öküz görmüş. Öküzün görünüşüne hayran olan kurbağa öküze benzemek için kendini şişirmiş, şişirmiş. Öküz kadar olmaya başlamış. Ancak çok fazla şişince çatlamış ve ölmüş."
Taassuptan kurtulma yolları:
İslam dini körü körüne taklidi ve taassubu; okuma, araştırma, düşünme ve sorgulama gibi eylemlerle kaldırmayı hedefler. İnsanları bilgi sahibi olmaya teşvik eder. Taassubun ortadan kaldırılması ancak bilgiyle olur. Düşünen, sorgulayan ve araştıran insan ön yargılarından uzaklaşır. Kişi, doğru bilgiyle başkalarının düşünce ve davranışlarını taklit etmez. Bilgisiyle kendi düşünce ve davranışlarını muhakeme eder. Bir düşünceyi, inancı araştırıp anlayarak kabullenir. Bu şekilde bilinçli davranışlar geliştirir.
Hikaye:
"Karganın biri seke seke yürüyen güzel bir keklik görmüş. Kekliğin güzelliğine ve alımlı yürüyüşüne hayran olmuş. Kekliği sürekli izlemeye başlamış. Tek gayesi keklik gibi olmakmış. Keklik bu durumdan rahatsız olmaya başlamış ve ‘Ne kadar benzerse benzesin, hiçbir şey aslı gibi gerçek olamaz. Çaban boşunadır. Bu durumdan vazgeç.’ demiş. Fakat karga bir türlü vazgeçmemiş ama keklik gibi yürümeyi de öğrenememiş. Zavallı karga kendi yürüyüşünü de unutmuş. Herkese karşı gülünç duruma düşmüş." Beydaba, Kelile ve Dimne
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası madde 25 ve madde 26: "Herkes düşünce ve kanaat hürriyetine sahiptir. Her ne sebep ve amaçla olursa olsun kimse düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz; düşünce ve kanaatleri sebebiyle kınanamaz ve suçlanamaz. Herkes, düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir…"
"Akıl gibi zenginlik, bilgisizlik gibi yoksulluk, edep gibi miras, danışmak gibi dayanak olamaz." Hz. Ali
"Her kimse ki onda ilim yoktur, suyu olmayan şehir gibidir.." Hacı Bektaş Veli