1. Terza-rima: İlk olarak İtalya'da görülmüştür. Dante, İlahi Komedya isimli eserini bu nazım şekliyle yazmıştır. Servet-i Fünun şairleri tarafından batıdan alınarak edebiyatımıza kazandırılmıştır. Üç dizeli bentlerden oluşur, son bent tek dizeden meydana gelir. Kafiye düzeni örüşük kafiyedir. aba bcb cdc e
www.huseyinarasli.com
2. Sone: Servet-i Fünun döneminde Fransız edebiyatından alınmıştır. On dört mısradan oluşur. Özellikle lirik konular işlenir. Edebiyatımızda ilk örneği Cenap Şahabettin'in "Şi'r-i Nâ-Nüvişte" isimli şiiridir. Kafiye şeması: abab abba ccd ede (İtalyan tipi), abba abba ccd eed (Fransız tipi)
3. Triyole: On mısralı bir nazım biçimidir. Edebiyatımızda çok kullanılmamıştır. Kafiye şeması Ab aaaa bbbb
4. Balad: Edebiyatımızda çok yaygın kullanılmayan bu tür, 14. yy.da doğmuş bir dans şarkısıdır. Dramatik ve komik olayları dile getiren bu şiirlere bir çeşit manzum masal da denebilir. Üç uzun bir kısa bentten (sunu parçası) oluşur. Genellikle çapraz kafiye kullanılır. Edebiyatımızda fazla yaygın değildir.
5. Serbest Müstezat: Müstezat’ın daha özgürce kullanılmış biçimdir. Servet-ı Fünun ve Fecr-ı Ati şairlerince kullanılmıştır. Serbest müstezatta nazım nesre yaklaştırılmıştır. Belirli bir kafiyeleniş görülmez.
6. Mensur Şiir: Düz yazı şiirdir. Özellikle seci (düzyazıda iç kafiye) ve aliterasyonlarla (belirli ünsüzlerin tekrarı) yazılır. Edebiyatımıza Halit Ziya Uşaklıgil (Mensur şiirler, Mezardan sesler) tarafından kazandırılmıştır.
SERBEST NAZIM
Genel anlamda ölçü ve uyak kurallarına bağlı olmayan şiirdir. Serbest şiir Türk edebiyatına Servet-i Fünun döneminde Batı edebiyatından alınarak yeni Türk şiirine uygulanmış bir biçimdir.
Serbest şiirde dizelerin uzunluk kısalıkları, uyak, redif, uyak düzeni, nazım birimi gibi nazmın bağlayıcı unsurları önemsenmez. Hatta bu unsurlardan mümkün olduğunca kaçılır. Ama tamamen kafiyesiz ve redifsizdir de diyemeyiz. Serbest şiirde bu şekil serbestliğinin yanı sıra içerik bakımından da bir serbestlik vardır. Nazmın belli kalıplarına uyularak yazılan/söylenen şiirlerde konular belli ve sınırlıdır. Serbest şiirde ise konular sınırsızdır.