Reşat Nuri Güntekin (1889-1956) Hayatı, Eserleri, Edebi Kişiliği

• Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının önemli yazarlarından olan Reşat Nuri, aynı zamanda öğretmen, müfettiş ve milletvekilliği görevlerinde bulunmuştur. Milli Edebiyat döneminde tiyatro çalışmaları ile dikkat çeken yazar, asıl eserlerini Cumhuriyet döneminde yazmıştır.

• İlk dönemlerde hikayeler ve oyunlar yazan, tiyatro üzerine çalışmalar yapan Reşat Nuri, "Çalıkuşu" adlı romanının 1922 yılında Vakit gazetesinde yayımlanmasıyla şöhrete kavuşur. İlk başta "İstanbul Kızı" adlı bir tiyatro eseri olarak kaleme aldığı "Çalıkuşu"nu, daha sonra kitaplaştırmış ve roman haline getirmiştir.

• Reşat Nuri, Bursa ve İstanbul'daki çeşitli okullarda öğretmenlik ve idarecilik yaptıktan sonra Milli Eğitim müfettişi olarak Anadolu'ya geçmiş, burada birçok beldeleri dolaşmış, ülkenin gerçeklerini, halkın içinde bulunduğu durumu yakından görmüştür. Anadolu'daki izlenimlerini gezi yazısı türünde kaleme aldığı "Anadolu Notları (I. cilt 1936, II. cilt 1966)" isimli kitabıyla, roman ve hikayeleriyle dönemin okuyucusuna aktarmıştır.  www.huseyinarasli.com

• Duygusal ve toplumsal konuları işlediği romanlarında sayısız insan tipleri oluşturmuş, kahramanlarının dış görünüşlerinden ziyade ruhsal durumlarına değinmiştir. İyimser bir yazar olan Reşat Nuri, eserlerinde ince bir sosyal eleştiri yapmasına rağmen kullandığı üslup ve zaman zaman özellikle hikayelerinde müracaat ettiği mizah sayesinde okuyucuyu rahatsız etmemiştir.

• Yıkıcı olmaktan çok yapıcı davranmış, kahramanlarına sevgiyle yaklaşmıştır. Kahramanlarının etrafına yerleştirdiği olay örgüsü ve kahramanlarının psikolojisi okuyucu üzerinde de iyimser duygular uyandırmıştır. Bu nedenle devrinin en çok okunan ve sevilen yazarlarından olmuştur. Hikayelerinde aşk, dostluk, yalnızlık, ihanet gibi temaları işlemiştir.

• İstiklal Savaşı yıllarında İstanbullu güzel bir genç kızın (Feride) Anadolu'daki öğretmenlik maceralarını romantik bir aşk hikayesi üzerinden anlattığı Çalıkuşu romanında, Anadolu insanına hizmet vermek için fedakarlık yapan İstanbullu aydın insan tipinin Anadolu'ya yönelişi vardır. Feride'nin Anadolu'ya gidişinde her ne kadar aşkına yenilmesinin etkisi varsa da aslında onun idealist bir öğretmen oluşuna, yaptığı fedakarlıklara dikkat çekilir. Aynı zamanda Anadolu insanının sorunları aktarılır ve Anadolu gerçekliği gözler önüne serilir.


Eserleri:

Roman: Çalıkuşu (1922), Dudaktan Kalbe (1925), Akşam Güneşi (1926), Yeşil Gece (1928), Yaprak Dökümü (1930), Gökyüzü (1935), Ateş Gecesi (1942), Miskinler Tekkesi (1946), Kavak Yelleri (1961)...

Hikaye: Roçild Bey (1919), Sönmüş Yıldızlar (1923), Tanrı Misafiri (1927), Leyla ile Mecnun (1928)...

Oyun: Hançer (1920), Eski Rüya (1922), Taş Parçası (1927), İstiklal (1933), Yaprak Dökümü (1971), Balıkesir Muhasebecisi (1953), Yeşil Gece (1928)...

Gezi Yazısı: Anadolu Notları (I. cilt 1936, II. cilt 1966)

Araştıran ve yazan: Hüseyin Araslı