• Hoca Ahmed Yesevi 1093 yılında Türkistan'ın Yesi kentinin Sayram kasabasında (Bugünkü Kazakistan'ın Çimkent şehri yakınlarında yer alır) dünyaya geldi.
• İlk eğitimini Yesi şehrinde babasından aldı. Sonra da dönemin önemli ilim merkezlerinden Buhara'ya gitti ve orada Yusuf Hemedani'den ilim tahsil etti.
• Merv, Semerkant, Herat gibi şehirleri dolaşarak dersler verdi. 1140 yılından sonra memleketi Yesi'ye dönüp ders vermeye başladı. Birçok öğrenci yetiştirdi.
• Hoca Ahmet Yesevi insanlara İslam'ın ilkelerini anlatırken "hikmet" adı verilen şiirlerini kullandı. Sade, akıcı ve anlaşılır bir Türkçeyle yazdığı bu şiirleri, Türk halkının İslam dinini anlayıp öğrenmesinde çok etkili oldu.
• Ahmet Yesevi'nin hikmet adı verilen bu şiirlerinin toplandığı kitabının adı "Divan-ı hikmet"tir. Ayrıca o şiirleri, sohbetleri ve kişiliğiyle halk arasında çok sevildi ve "Pîr-i Türkistan" lakabıyla tanındı. Hoca Ahmet Yesevi 1167 yılında Yesi'de vefat etti.
Divan-ı Hikmet:
» Türk tasavvuf edebiyatının kurucusu olan Hoca Ahmed Yesevi bu eserini 12. yüzyılda kaleme almıştır.
» Eser Karahanlı (Hakaniye) Türkçesi ile yazılmıştır.
» Eser sade ve anlaşılır bir Türkçe ile yazılmıştır.
» İçinde Arapça ve Farsça kelimeler çok azdır.
» Divan-ı Hikmet'te yer alan şiirler didaktiktir.
» Hikmetlerin içeriği dini ve ahlaki öğütler, Allah sevgisi, Peygamber sevgisi, tasavvuf adabı vb konulardır.
» Eserin geneli hece ölçüsüyle yazılmıştır. Ancak gazel tarzındaki bazı hikmetler aruz vezniyle yazılmıştır.
» Eserin nazım birimi dörtlüktür.
» Eserin nazım şekli koşmadır.
www.huseyinarasli.com
Divan-ı Hikmet'ten Seçmeler:
Bismillah ile başlayarak hikmet söyleyip
Tâliplere inci cevher saçtım ben işte
Riyazeti sıkı çekip kanlar yutup
Defter-i sâni sözlerini açtım ben işte
Sözü söyledim, her kim olsa cemale talip
Canı cana bağlayıp, damarı ekleyip
Garip, yetim, fakirlerin gönlünü okşayıp
Gönlü bütün kişilerden kaçtım ben işte
Nerde görsen gönlü kırık, merhem ol
Öyle mazlum yolda kalsa, yoldaşı ol
Mahşer günü dergahına yakın ol
Ben-sen diyen kişilerden kaçtım ben işte