1. Zihî kenz-i hafî k'andan gelür her var olur peydâ
Gehî zulmet zuhûr ider gehî envar olur peydâ
2. Zihî deryâ-yı vahdet kim kesilmez her giz emvâcı
Bu kesret âlemi andan doğup nâçâr olur peydâ
3. Ne sihr-i bü'l-acebdür kim bu yüzden görinür ağyâr
O yüzden gayrı yok tenhâ gelür dildâr olur peydâ
4. O yüzden görülen ağyâr döner şem'-i cemâlinden
Felekler de görüp anı döner edvâr olur peydâ
5. Taşınur günde yüz bin cân adem iklimine her dem
Gelür yüz bin dahi andan bulur a'mâr olur peydâ
6. Dışın içe hayâlâtı içün dışa zuhûrâtı
Birinden ol birine tuhfeler her bâr olur peydâ
7. O devr ile gelüpdür enbiyâ mürsel mürâtibce
Gehi mü'min zuhûr ider gehi küffâr olur peydâ
8. Tecellî eyledikçe ol sarây-ı sırr-ı ahfâda
Bu sûret âlemi içre satû bâzâr olur peydâ
9. Anun zâtına gâyet sun'una her giz nihâyet yok
Anunçün her bir isminden gelür bir kâr olur peydâ
10.Tecellî eyler ol dâim celâl ü geh cemâlinden
Birinün hâsılı cennet birinden nâr olur peydâ
11.Cemâli zâhir olsa tiz celâli yakalar anı
Görürsün, bir gül açılsa yanında hâr olur peydâ
12.Bu sırdandur ki bir kâmil zuhûr itse bu âlemde
Kimi ikrâr ider anı kime inkâr olur peydâ
13.Velî ârif celâl içre cemâlini görür dâim
Bu hâristânun içinde ana gülzâr olur peydâ
14.Ne sırdur ki iki kimse nazar eyler bu ekvâna
Biri ancak görür dârı bire deyyâr olur peydâ
15.İçi ummân-ı vahdetdür yüzü sahrâ-yı kesretdür
Yüzün gören görür ağyâr içinde yâr olur peydâ
16.Alan lezzâtı birlükden halâs olur ikilükden
Niyazi kanda baksa ol heman dîdâr olur peydâ
mefâîlün mefâîlün mefâîlün mefâîlün
Açıklaması:
1. O (Allah), ne güzel bir "gizli hazine"dir ki, her var olan şey O'ndan meydana gelir. Bazen karanlık, bazen nurlar meydana gelir.
2. Ne güzel vahdet denizidir ki dalgaları asla kesilmez. Bu çokluk alemi o vahdet denizinden mecburen ortaya çıkar.
3. Ne şaşılacak şeydir ki bu yüzden (Allah'ın bir oluşu sebebiyle) Allah'tan gayri şeyler zuhura gelir. Yine aynı sebepten Allah'tan gayrı olanlar yoktur. Yalnızca sevgili (Allah'ın cemal tecellileri) ortaya çıkar.
4. Aynı sebepten (bu) görülmekte olan ağyar (Allah'ın dışındaki varlıklar) (O'nun) Cemâl (güzelliği) mumu etrafında döner. Felekler de bunu görüp dönmeye başlar. (Böylece) devirler meydana gelir.
5. Günde her an yüz bin canlı yokluk ülkesine taşınır. Yokluk ülkesinden de yüz binlerce canlı (bu âleme) gelirler ve hayat bulurlar.
6. Dışın (Allah'ın "Zâhir" isminin) içe (Allah'ın "Bâtın" ismine) görüntüleri, için ise dışa zuhurları vardır. Birinden diğerine her an hediyeler gelip gitmektedir.
7. Bu devir ile (geliş-gidişle) nebîler ve resuller mertebelerine göre gönderilmektedir. Bazen mü'minler zuhur eder, bazen kâfirler ortaya çıkar.
8. (Allahü Teala) en gizli sarayında tecellî eylediği vakit bu suret aleminde (evrende) bir alış veriş meydana gelir.
9. O'nun (Yüce Allah'ın) zâtına bir son, yaratmasına bir son yoktur. Onun için her bir isminden (Esma-ül Hüsna'sının her birinden) bir iş (ve yaratış) meydana gelir.
10. O (Allah) her daim Celâl isminden veya Cemal isminden tecellî eyler. Birinin neticesi cennettir. Birinden ise cehennem ortaya çıkar.
11. Allah'ın Cemâl'i zuhur edecek olsa hemen Celâl'i onu yakalar (orada tecellî eder). Bir gül açılsa görürsün ki hemen yanında bir diken meydana gelir.
12. İşte bu sırdan dolayı (Cemal ve Celal isimlerinin aynı anda zuhur etmesinden dolayı) bu dünyada bir kâmil (peygamber veya insan-ı kamil) ortaya çıksa, kimisi ona iman eder, kimisi de inkar eder.
13. Fakat ârif olan (Allah'ı hakkıyla bilen ve tanıyan kimse) daima Celâl (tecellileri) içinde Cemâl'i görür. (Böylece) bu dikenliğin içinde ona (ârif olana) bir gül bahçesi ortaya çıkar.
14. Ne hikmettir ki iki kimse bu kainata bakar. Biri ancak evi (yaratılmış varlıkları) görür, diğerine ise ev sahibi görünür.
15. İçi (Bâtın'ı) birlik denizidir. Yüzü çokluk çölüdür. Yüzünü (varlıkların sadece dışına dikkat eden) gören sadece yaratılmışları (Allah'tan gayrı şeyleri) görür. Bâtın'da ise sevgili (Allahü Teala) ortaya çıkar, müşahade edilir.
16. Birliğin lezzetlerini alan kimse ikilikten (her çeşit şirkten, küfürden) kurtulur. NİYAZÎ nereye baksa orada (Allah'ın) yüzü müşahade edilir.