Ziya Gökalp (1876-1924) Hayatı, Eserleri, Edebi Kişiliği

• 23 Mart 1876 tarihinde Diyarbakır'da doğan Ziya Gökalp, Milli Edebiyat döneminin ve Türk milliyetçiliğinin fikir babasıdır. Türkçülük hakkındaki düşünceleriyle 1911-1922 arası dönemini etkilemiştir. Bir sanatçı olmaktan çok bir düşünce adamı ve sosyolog olan Gökalp, edebiyatı düşüncelerini geniş kitlelere ulaştırmakta bir araç olarak kullanmıştır.

• Gökalp, iyi bir düşünce şairi, sosyolog, araştırmacı ve siyasetçidir. İstanbul Üniversitesi'ndeki ilk sosyoloji profesörü olarak aynı zamanda Türk sosyolojisinin kurucusudur. Türkçülük hakkındaki görüşleri ilk başlarda "Turancılık" ilkesine, yani bütün Türk dünyasının birleşmesine dayanıyordu. Bu düşüncesi sonraki yıllarda Turan'dan Türkiye Türkçülüğüne doğru daralmıştır.  www.huseyinarasli.com
• Ziya Gökalp, Ömer Seyfettin ve Ali Canip ile birlikte "Yeni Lisan" hareketini ve dolayısıyla Milli Edebiyat akımını başlatan sanatçılar arasında yer alır. Bu sanatçılar, 1911 yılında Selanik'te çıkmakta olan "Genç Kalemler" dergisinde "Yeni Lisan" adıyla bir makale yayımlamışlar, bu makalede milli edebiyatın prensiplerini belirlemişlerdir. "Yeni Lisan"da milli bir dil ve edebiyattan söz edilir.

• Ziya Gökalp ilk şiirlerinde aruz veznini ve divan edebiyatının nazım şekillerini kullanır. 1910'lu yıllardan sonra ise milli edebiyatın ölçüsünün hece olduğu inancıyla birlikte şiirlerinde hece ölçüsünü ve halk edebiyatı nazım şekillerini kullanmaya başlar.

• 1911 yılında yayımladığı "Yeni Hayat ve Yeni Kıymetler" başlıklı makalesinde YENİ HAYAT isimli projesinin prensiplerini ortaya koymuş, 1915 yılından itibaren bu görüşe göre kaleme aldığı makalelerini "Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak (1918)" isimli kitabında anlatmıştır. Yeni hayat; kendini, milletini ve kültürünü tanıyan, milletinin dilini ve tarihini bilen, ona sahip çıkan kişinin yaşama biçimidir.

• Ziya Gökalp milli bir şiir ahenginin oluşması için çabalamıştır. Bununla ilgili olarak "Türkçülüğün Esasları (1923)" isimli kitabında milli bir edebiyatın nasıl olması gerektiğini anlatmıştır. Gökalp, milli bir edebiyatın halk masalları ve halk efsaneleri ile oluşturulabileceği inancıyla Türk masallarını ve efsanelerini manzum bir şekilde kaleme almak için çalışmalar yapmıştır. Örneğin "Altın Işık (1923)" adlı kitabında Türk masallarını manzum bir şekilde yeniden düzenleyerek okuyucuya sunmuştur.


Eserleri: Kızıl Elma (1904), Şaki İbrahim Destanı (1908), Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak (1918), Altın Işık (1923), Türkçülüğün Esasları (1923), Türk Töresi (1923), Doğru Yol (1923), Türk Medeniyeti Tarihi (1926)

Araştıran ve yazan: Hüseyin Araslı