Türk dili ve edebiyatı dersi 11. sınıf 2. ünite "HİKÂYE" özet konu anlatımı.
• İtalyan yazar Boccaccio’nun (Bokaçyo) yazdığı Decameron (Dekameron) adlı eser, hikâye türünün ilk örneği kabul edilir.
• Hikâye (öykü); gerçek ya da gerçeğe uygun olay veya durumların kişi, yer ve zaman ögelerine bağlı olarak anlatıldığı kısa edebî türdür.
• Bu türün yapı unsurları olan olay, kişi, yer ve zaman dar kapsamlıdır.
• Hikâyede genellikle kısa cümleler kullanılır.
• Hikâyeler, olay hikâyesi ve durum hikâyesi olmak üzere ikiye ayrılır.
Dünya Edebiyatında Tanınmış Hikâye Örnekleri:
- Pazartesi Hikâyeleri, Alphonse Daudet (Fransız edebiyatı)
- Ay Işığı, Guy De Maupassant (Fransız Edebiyatı)
- Palto, Gogol (Rus edebiyatı)
- İtalya Hikâyeleri, Gorki (Rus edebiyatı)
- Kuyu ve Sarkaç, Edgar Allan Poe (Amerikan edebiyatı)
• Türk edebiyatında destan, efsane, masal, mesnevi, halk hikâyesi gibi türler; hikâye türünün yerli kaynaklarını oluşturur.
• Batılı anlamda hikâye, Türk edebiyatında Tanzimat Dönemi’nde görülmeye başlanmıştır.
• İlk yerli hikâye, Ahmet Mithat Efendi, Letaif-i Rivayat.
• Batı tekniğine uygun ilk hikâye, Sami Paşazade Sezai, Küçük Şeyler.
CUMHURİYET DÖNEMİ'NDE HİKÂYE
• Millî Edebiyat sanatçılarının da eser vermeye devam ettiği Cumhuriyet Dönemi'nin ilk yıllarında daha çok, gözlemci gerçekçiliğe dayalı hikâyeler yazılmıştır.
• Bu dönemde bazı sanatçılar hikâyelerinde toplumsal konuları, Cumhuriyet devrimlerini, yeni kurum ve değerleri ele alırken bazıları da bireyin iç dünyasını esas alan hikâyeler yazmıştır.
• Ahmet Hamdi Tanpınar, Tarık Buğra bireyin iç dünyasını esas alan hikâyeler yazmışlardır.
• Kemal Tahir, Orhan Kemal, Yaşar Kemal, Samim Kocagöz, Fakir Baykurt, Haldun Taner, Talip Apaydın gibi toplumcu gerçekçi yazarlar; hikâyelerinde köy ve köylünün sorunları, toprak kavgaları, köyden kente göç gibi toplumsal konuları ele almışlardır.
• Nezihe Meriç, Yusuf Atılgan, Ferit Edgü modernist çizgide hikâyeler vermişlerdir.
• Hüseyin Nihal Atsız, Mustafa Necati Sepetçioğlu, Sevinç Çokum millî ve dinî duyarlılıkları yansıtan hikâyeler yazmışlardır.
Cumhuriyet Dönemi Hikâye Örnekleri (1923-1940):
- Leyla ile Mecnun, Reşat Nuri Güntekin
- Otlakçı, Pazarlık, Memduh Şevket Esendal
- Ses, Kamyon, Sabahattin Ali
- Son Kuşlar, Lüzumsuz Adam, Sait Faik Abasıyanık
- Teravihten Sahura, Ercüment Ekrem Talu
Cumhuriyet Dönemi Hikâye Örnekleri (1940-1960):
- Cevizli Bahçe, Kemal Bilbaşar
- Ekmek Kavgası, Çamaşırcının Kızı, Orhan Kemal
- Merhaba Akdeniz, Halikarnas Balıkçısı (Cevat Şakir Kabaağaçlı)
- Göl İnsanları, Kemal Tahir
- Koca Öküzün Ölümü, Samim Kocagöz
Toplumcu Gerçekçilik:
• Toplumcu gerçekçilik (sosyal realizm), toplumcu dünya görüşü üzerine temellendirilmiş bir edebiyat akımıdır.
• Bu akım, toplumu sosyal sınıflar arasında gerçekleşen çatışma alanı olarak değerlendirir.
• Amacı, söz konusu sınıfsal çatışmayı ve bu çatışmanın toplumda yol açtığı etkileri ve sorunları yansıtmanın yanında bu sorunlara toplumcu çizgide çözüm yolunu da göstermektir.
• Bu açıdan toplumcu gerçekçilik, toplum için sanat ilkesine bağlı olarak edebiyata eğitici bir işlev yükler.
• Türk edebiyatında toplumcu gerçekçi anlayışla eser veren sanatçılar eserlerinde köy yaşamındaki sorunları, toprak kavgalarını, ağa-köylü çatışmasını; köyden kente göçün neden olduğu sorunları; büyük kentlerde yaşayan işçilerin, emekçilerin yaşam mücadelelerini ele aldılar.
• Dünya edebiyatında toplumcu gerçekçilik akımının temsilcileri:
- Rus edebiyatında Maksim Gorki, Mihail Şolohov
- Amerikan edebiyatında Jack London, John Steinbeck
• Türk edebiyatında toplumcu gerçekçilik akımının başlıca temsilcileri: Nazım Hikmet, Kemal Tahir, Orhan Kemal, Fakir Baykurt, Samim Kocagöz, Sabahattin Ali, Kemal Bilbaşar...
Modernist Hikâye:
• Modernist hikâyede gerçeklik karşısında kuşkucu ve tedirgin olan, iç dünyasına çekilen, yabancılaşan, toplumla çatışan, karamsar, bunalımlı, zayıf birey ele alınmıştır.
• Bu tarz hikâyede kronolojik zamanda geriye dönüşlerle geleneksel anlatım ve yapıdan uzaklaşılmış, olay örgüsü ve mekân geri planda kalmıştır.
• Modernist hikâye yazan başlıca sanatçılar: Nezihe Meriç, Bilge Karasu, Yusuf Atılgan, Oğuz Atay, Adalet Ağaoğlu...
DİL BİLGİSİ
Cümlenin Ögeleri özet bilgiler için → tıklayın