• 1950'lerin ikinci yarısından itibaren siyasi gerilimin artması, bunun topluma yansıması ve toplumda da bu gerilimin giderek tırmanması sonucunda 27 Mayıs 1960 tarihinde ihtilal oldu ve Türk Silahlı Kuvvetleri bir darbe ile ülke yönetimine el koydu. Başbakan Adnan Menderes ve iki bakan idam edildi.
• Sonrasında yeni bir anayasa hazırlandı. Bu anayasanın getirdiği özgürlük ortamında Nazım Hikmet'in kitaplarının basılması serbestleşti, Sosyalist eylemler artmaya başladı.
• Edebiyat dünyasında ise Garip akımı ve İkinci Yeni anlayışı karşısında bir süredir geri planda olan toplumcu gerçekçi şairler yayın faaliyetlerini arttırdılar.
• 1960'lı yılların şiiri giderek siyasi bir söyleme doğru yöneldi. Marksist felsefeyi benimseyen bu şairler "Yeni Gerçek", "And", Militan" gibi dergilerde şiir anlayışlarını ve ideolojilerini anlatmaya çalıştılar. Şiirlerinde sosyalist siyaseti, halkın ve işçi sınıfının sorunlarını ele aldılar.
• Bu dönemin önde gelen temsilcileri İsmet Özel, Ataol Behramoğlu, Süreyya Berfe, Refik Durbaş, Özkan Mert ve Nihat Behram'dır.
Özellikleri
» Bu dönemin şairleri şiirlerinde siyasi bir söylemi benimsemişlerdir.
» Şiirin biçiminden çok içeriğine önem vermişler, içerikte de Nazım Hikmet'in etkisinde kalmışlardır.
» İkinci Yeni gibi kapalı değil aksine açık bir anlatımı benimsemişlerdir.
» Şiirlerinde Marksist ve devrimci ifadeleri, kavramları kullanmışlardır.
» Konu olarak isyan, direnme, sorgulama, umut ve yarına inanç temalarını işlemişlerdir.
www.huseyinarasli.com
Temsilcileri
► İsmet Özel: Şiir hayatına İkinci Yeni etkisinde başladı. "Yorgun" adlı ilk şiirini 1963 yılında Yelken dergisinde yayımladı. 1970-1972 yılları arasında Ataol Behramoğlu'yla birlikte Halkın Dostları dergisini çıkardı. Bu dönemlerde toplumcu şiirin önemli örneklerini verdi. 1974 yılında Müslüman olduğunu açıkladı ve eski Marksist çevresinden uzaklaştı. Bu tarihten sonra şiirlerinde İslamî duyarlılık hakim oldu. www.huseyinarasli.com
İsmet Özel'in şiirlerinde çarpıcı ve radikal imajlar üreten sözcükler dikkat çeker. Bu konuda şairin sözcük seçimindeki başarısı ve güçlü ifadesi etkilidir. 1974 yılına kadarki şiirlerinde Marksist ideolojinin savunuculuğunu yapmış, bu tarihten sonraki şiirlerinde ise aynı söyleyiş ustalığını kullanarak dinî duyarlılık sergilemiş, İslamî dünya görüşünü savunmuştur.
Şiir kitapları: Geceleyin Bir Koşu, Evet İsyan, Cinayetler Kitabı, Şiirler 1962-74, Celladıma Gülümserken Çektirdiğim Son Resmin Arkasındaki Satırlar, Erbain/Kırk Yılın Şiirleri, Bir Yusuf Masalı, Of Not Being A Jew
► Ataol Behramoğlu: İsmet Özel ile birlikte "Halkın Dostları (1970-72)", kardeşi Nihat Behram ile birlikte "Militan (1974-76)" dergilerini çıkarmış ve bu dergilerin yöneticiliğini yapmıştır. Şiirlerinde teknik ustalıktan çok duygusal bir söyleyiş vardır. Marksist ideolojiye ait düşüncelerini coşkulu ve duygusal bir eda ile şiirlerinde ele almıştır. Ataol Behramoğlu, epik şiir söyleyişini denediği "Dörtlükler, Mustafa Suphi Destanı, İyi Bir Yurttaş Aranıyor" şiirlerinden sonra işlediği konuları genişletmiş, özellikle aşk ve çocukluk temalarını işlediği şiirleriyle geniş kitleler tarafından okunmuştur.
Şiir kitapları: Bir Ermeni General, Bir Gün Mutlaka, Ne Yağmur... Ne Şiirler, Mustafa Suphi Destanı, Dörtlükler, İyi Bir Yurttaş Aranıyor, Bebeklerin Ulusu Yok, Aşk İki Kişiliktir...
► Süreyya Berfe: Asıl adı Hikmet Süreyya Kanıpak olan Süreyya Berfe, ilk şiirlerinde İkinci Yeni akımının etkisinde kalmıştır. 1966 yılından sonra ise, kaynak olarak halk şiirimizden beslenen yeni bir şiir dili arayışına yönelmiş, halk ozanlarından, türkülerden, Türkmen ve Avşar ağıtlarından yararlanmıştır. www.huseyinarasli.com
Şiir kitapları: Gün Ola, Savrulan, Hayat ile Şiir, Ufkun Dışında, Ruhumun, Nâbiga, Çıkrık, Kalfa...
► Refik Durbaş: 1970'e kadar yazdığı şiirleri İkinci Yeni etkisindedir. 1970 sonrası şiirlerinde ise toplumcu temaları işlemiş, şiirlerinde halktan kişileri, şehrin çeşitli görünümlerini yansıtmıştır. Ayrıca divan ve halk şiiri geleneğinden de yararlanmıştır.
Şiir kitapları: Kuş Tufanı, Hücremde Ay Işığı, Nereye Uçar Gökyüzü, Yol Uzundur Günden Ama Ölümden Kısa...
► Nihat Behram: Asıl adı Mustafa Nihat Behramoğlu olan Nihat Behram, Ataol Behramoğlu'nun kardeşidir. Ağabeyi Ataol Behramoğlu ile birlikte "Militan" dergisini çıkarmıştır (1974-76). Şiirlerinde toplumsal konuları işlemiştir.
Eserleri:
Şiir: Hayatımız Üstüne Şiirler, Dövüşe Dövüşe Yürünecek, Savrulmuş Bir Ömrün Günlerinde, Ay Işığı Yana Yana, Cenk Çeşitlemeleri, Kundak, Ya Osmanlıya Dönüş Ya Sosyalist Cumhuriyet Mitingi...
Roman: Gurbet, Lanetli Ömrün Kırlangıçları, Kız Ali
Anı: Darağacında Üç Fidan, Yılmaz Güney'le Yasaklı Yıllar...