• Milli Edebiyat ve Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının roman ve hikaye türündeki önemli isimlerinden biri de Halide Edip'tir. II. Meşrutiyet'in ilanından sonra Türk Ocağında yaptığı konuşmalarla, çeşitli dergilerde ve gazetelerde yazdığı yazılarla Türkçülük fikrinin yaygınlaşmasında etkili olmuştur.
• 1919'da Yunanlılar'ın İzmir'i işgal etmesi üzerine İstanbul'da düzenlenen mitinglerde konuşmalar yapmıştır. Halide Edip, özellikle Sultanahmet mitinginde yaptığı heyecanlı konuşmasıyla halkı işgale karşı direnmeye çağırmıştır. İstanbul'u işgal eden İngilizler, bu konuşmalarından ötürü Halide Edip hakkında idam kararı çıkarmışlardır. www.huseyinarasli.com
• Robert Koleji mezunu olan, öğretmenlik, müfettişlik ve İstanbul Üniversitesi'nde İngiliz Dili ve Edebiyatı profesörü olarak görev yapan yazar, 1950 yılında TBMM'de milletvekilliği de yapmıştır. Milli mücadelenin başlamasıyla birlikte Anadolu'ya geçmiş, Kurtuluş Savaşı'nda Mustafa Kemal'in yanında görev yapmıştır. Bu nedenle kendisine rütbe verilmiş ve "Halide Onbaşı" olarak anılmıştır.
• Edebiyata II. Meşrutiyet'in ilanından sonra Tanin gazetesindeki yazılarıyla başlamıştır. Bu dönemdeki yazılarında "Halide Salih" imzasını kullanır. 1910 yılında eşinden boşanır ve artık yazılarında "Halide Edip" imzasını kullanmaya başlar.
• İlk eserlerinden itibaren roman ve hikayelerinde milli olanı vurgulamaya çalışır. Düşüncelerini halka romanlarıyla aktarmayı ister. Servet-i Fünun yazarlarından devralınan roman türünü özellikle kurgu uygulamaları bakımından önemli bir noktaya getirir. En başarılı eserleri Kurtuluş Savaşı yıllarında yazdığı romanlarıdır.
• Halide Edip'in romanları üç devre halinde incelenebilir;
Ferdiyetçi ve psikolojik romanlar » Handan, Raik'in Annesi, Heyula, Seviye Talip
Milli mücadele ruhunu yansıtan romanlar » Ateşten Gömlek, Vurun Kahpeye, Dağa Çıkan Kurt (hikaye)
Töre romanları » Sinekli Bakkal, Tatarcık, Sonsuz Panayır
• Halide Edip, romanlarının genelinde kadın psikolojisini işlemiş, ideal kadın tipleri oluşturmaya çalışmıştır. Örneğin ilk romanlarında kadının sosyal hayattaki yerini anlatır. Yeni Turan (1912) adlı romanında eğitimli kadına toplumda bir yer açmaya çalışır. Ateşten Gömlek (1922) romanında İzmir'in sembolü olarak tanıtılan Ayşe, yazarın kendisi gibi İstiklal Savaşı'nın içinde yer alan bir kadın kahramandır.
• Sinekli Bakkal (1936) romanıyla 1942 yılında CHP Roman Ödülü'nü kazanan Halide Edip'in bu romanı, İngiltere'de "The Clown and His Daughter" adıyla yayımlanmıştır (Londra-1935).
Eserleri:
Roman: Heyula (1909), Seviye Talip (1910), Handan (1912), Yeni Turan (1913), Ateşten Gömlek (1923), Vurun Kahpeye (1923), Sinekli Bakkal (1936), Tatarcık (1939), Sonsuz Panayır (1946), Akile Hanım Sokağı (1958), Çaresaz (1961)...
Hikaye: Harap Mabetler (1911), Dağa Çıkan Kurt (1922), Kubbede Kalan Hoş Seda (1974)
Anı: İzmir'den Bursa'ya (1923), Türk'ün Ateşle İmtihanı (1959-60)
Oyun: Kenan Çobanları (1916), Maske ve Ruh (1945)
Araştıran ve yazan: Hüseyin Araslı