İMAN VE İMANIN MAHİYETİ
• İman kelimesinin sözlük anlamları inanmak, tasdik etmektir. Terim olarak iman Yüce Allah'ın var ve bir olduğunu kalbimizle doğrulayıp (tasdik) dilimizle bunu söylemek (ikrar), dünya hayatında bu inancımız doğrultusunda işler yapmaktır.
• Allah'a (c.c.) ve O'nun belirttiği inanç esaslarına iman eden bir insan (mümin), sahip olduğu bu inancının gereği gibi bir hayat sürer, Allah'ın (c.c.) rızasına uygun yaşar. • Mü'min (Esma-i Hüsna): Kullarını tehlikelerden ve azaptan koruyan.
• İman ikiye ayrılır:
a) Taklidî İman: İnsanın çevresinde bulunan kişilerden duyarak, onların anlattıklarından etkilenerek taklit ettiği göstermelik inanç.
b) Tahkikî İman: Kişinin okuyup araştırarak, öğrenerek bilinçli bir şekilde sahip olduğu inanç.
İSLAM'DA İMAN ESASLARI
1. Allah'a (c.c.) İman: Allah'ın (c.c.) var ve bir olduğuna inanmak, inanç esaslarının birincisidir. Buna tevhit inancı denir. Şirk ise başka varlıkları tanrı olarak görmek veya onları Allah'a denk görmek demektir. Şirk İslam'da en büyük günahlardandır.
Allah vardır ve birdir. O eşi ve benzeri olmayandır. Yüce Allah'ın mükemmel sıfatları Kur'an'ın bir çok yerinde anlatılmıştır. Evrendeki, güneş sistemindeki, dünyadaki, doğadaki, insan vücudundaki, canlılar arasındaki uyum ve düzen, Allah'ın varlığının delillerinden birisidir. Allah'ın varlığı ve birliği inancına "tevhit inancı" denir. Tevhit inancı ise Kur'an-ı Kerim'de ihlas suresinde özetlenmiştir.
Allah'ın Sıfatları
Tenzihî Sıfatlar: Allah'ın (c.c.) eksikliklerden ve yarattıklarına benzemekten uzak olduğunu ifade eden sıfatlarıdır.
Vücud: Var olmak demektir. Allah vardır.
Kıdem: Ezelî olmak demektir. Allah'ın öncesi, başlangıcı yoktur.
Beka: Sonu olmamak demektir. Allah'ın varlığının sonu yoktur.
Vahdaniyet: Bir olmak demektir. Allah birdir.
Muhalefetün lil havadis: Sonradan yaratılanlara benzememek demektir. Allah sonradan olan hiçbir şeye benzemez.
Kıyam binefsihi: Varlığı kendinden olmak demektir. Allah var olmak için hiçbir şeye muhtaç değildir. O'nun varlığı kendindendir.
Subûtî Sıfatlar: Allah'ın (c.c.) zatına ait özelliklerini niteleyen sıfatlarıdır.
Hayat: Allah diridir ve dirilticidir.
İlim: Allah her şeyi bilir. Kalplerde gizlenen düşünceleri de bilir.
Semi: Allah her şeyi işitir.
Basar: Allah her şeyi görür.
İrade: Allah ne dilerse olur.
Kudret: Allah'ın gücü her şeye yeter.
Kelam: Allah kelimelere, harflere, seslere ihtiyaç duymadan konuşur. Kur'an Allah'ın kelamıdır.
Tekvin: Allah bütün varlıkları yoktan var eden, yaratandır.
2. Meleklere İman: Melekler nurani varlıklardır. Duyularla algılanamazlar, iradeleri yoktur, gaybı bilemezler, insani özellikleri yoktur.
Dört Büyük Melek
Cebrail: Allah'tan aldığı vahiyleri Peygamberlere iletmekle görevli melek.
Azrail: Allah'ın izniyle eceli gelenlerin canını almakla görevli melek.
Mikail: Evrende meydana gelecek doğa olaylarını düzenlemek ve yürütmekle görevli melek.
İsrafil: Kıyamet vakti geldiğinde "sûr" denilen alete üfleyip kıyameti ilan etmekle görevli melek.
Bunların dışında;
Hafaza: Koruyucu melekler.
Kiramen Kâtibin: Sevaplarımızı ve günahlarımızı kaydeden melekler.
Münker-Nekir: Vefat eden insanları sorgulamakla görevli melekler.
Hamele-i Arş: Arşı taşımakla görevli olan melekler.
Mukarrabûn ve İlliyyûn: Allah'ı (c.c.) anmak ve O'nun yüceliğini dile getirmekle görevli olan melekler.
3. Kitaplara İman: Allah (c.c.) tarafından peygamberler aracılığıyla insanlara gönderilen, içinde Allah'ın (c.c.) vahiylerinin yer aldığı, insanların dünya ve ahiret mutluluğunu sağlamayı amaçlayan kitaplara ilahi (kutsal) kitap denir. Kutsal kitaplar Allah'ın (c.c.) "kelam" sıfatının göstergesidir. Sayfalar halinde gönderilen ilahi kitaplara suhuf denir.
Dört Büyük İlahi Kitap
Tevrat: Allah'ın Hz. Musa Peygambere ve O'nun aracılığıyla Yahudilere gönderdiği kutsal kitaptır. Tevratın dili İbranicedir.
Zebur: Allah'ın Hz. Davud Peygambere gönderdiği kutsal kitaptır. Dili İbranicedir. İçinde daha çok dualar, ilahiler, hikmetli sözler vardır.
İncil: Allah'ın Hz. İsa Peygambere gönderdiği kutsal kitaptır. İncil'de Hz. İsa'nın hayatı hakkında bilgiler, ahlaki öğütler yer alır. Günümüzde İncil Matta, Markos, Luka, Yuhanna olmak üzere dört bölümdür.
Kur'an-ı Kerim: Allah'ın son peygamber Hz. Muhammed'e (s.a.v.) ve onun aracılığıyla tüm insanlara gönderdiği son kutsal kitaptır. Kur'an evrenseldir ve dili Arapçadır. 610 yılı ramazan ayında indirilmeye başlanmış, yirmi üç yılda indirilmesi tamamlanmıştır.
Suhuflar
» Hz. Adem (a.s.) 10 sayfa
» Hz. Şît (a.s.) 50 sayfa
» Hz. İdris (a.s.) 30 sayfa
» Hz. İbrahim (a.s.) 10 sayfa
4. Peygamberlere İman: Peygamberler, Yüce Allah'ın emirlerini, yasaklarını, mesajlarını insanlara açıklayıp öğretmek amacıyla insanlar arasından seçip görevlendirdiği mübarek kişilerdir.
Resul: Allah'ın kendilerine ilahi kitap gönderdiği peygamberler.
Nebi: Allah'ın kendilerine ilahi kitap göndermediği, kendinden önce gönderilen kitabın hükümlerini devam ettiren peygamberler.
Nübüvvet - Risalet: Peygamberlik, elçilik.
Vahiy: Allah'ın peygamberlere mesaj göndermesi.
Kur'an-ı Kerim'de Adı Geçen Peygamberler
| Hz. Adem | Hz. İsmail | Hz. Davud | Hz. Zekeriya |
| Hz. İdris | Hz. İshak | Hz. Süleyman | Hz. Yahya |
| Hz. Nuh | Hz. Yakub | Hz. Eyyub | Hz. İsa |
| Hz. Hud | Hz. Yusuf | Hz. Zülkifl | Hz. Muhammed |
| Hz. Salih | Hz. Şuayb | Hz. Yunus | |
| Hz. Lut | Hz. Musa | Hz. İlyas | |
| Hz. İbrahim | Hz. Harun | Hz. Elyesa | . |
Not: Kur'an'da Lokman, Zülkarneyn ve Üzeyr isminde üç mübarek kişiden bahsedilir. Ancak bunların peygamber olup olmadıkları açıkça belirtilmemiştir.
Peygamberlerin Özellikleri (Sıfatları)
1. Sıdk: "Doğru olmak" demektir. Peygamberler sözlerinde ve işlerinde doğru insanlardır. Asla yalan söylememiş, hile ve haksızlık yapmamışlardır.
2. Emanet: "Güvenilir olmak" demektir. Bütün peygamberler güvenilir insanlardır. Onlar yaşadıkları toplumda sözleriyle ve davranışlarıyla insanların güvenini kazanmışlardır.
3. Fetanet: "Akıllı ve zeki olmak" demektir. Peygamberler akıllı ve zeki kişilerdir. Yüce Allah'ın kendilerine verdiği bu sorumluluğu, ağır görevi yerine getirebilmeleri için çok akıllı ve zeki olmaları gerekir.
4. İsmet: "Günah işlemekten kaçınmak" demektir. Peygamberler gizli ve açık her türlü kötülükten ve günahtan kaçınmışlardır.
5. Tebliğ: "Açıklamak, bildirmek" demektir. Peygamberler Allah'tan aldıkları mesajları olduğu gibi, hiç değiştirmeden insanlara açıklayıp öğretmişlerdir.
Mucize: Allah'ın izniyle sadece Peygamberlerin yapabildiği olağanüstü işler, hareketler. Peygamberler insanların iman etmelerine yardımcı olmak ve onları ikna etmek amacıyla mucize göstermişlerdir.
5. Ahirete İman: İnsanın öldükten sonra Allah'ın huzuruna çıkıp dünyada yaptığı işlerden sorgulanması demek olan ahiret inancı, Kur'an-ı Kerim'de pek çok ayette Allah'a iman ile birlikte yer alır. Dünya hayatı geçici ve kısadır. Burada her canlı gibi insan da doğar, büyür ve eceli gelince ölür. "Her canlı ölümü tadacaktır." (Al-i İmran suresi, 185. ayet). Ahirete inanan bir insan, dünyanın geçici ve aldatıcı zevklerine kanmaz, daha kalıcı olan ahiret yurdunu elde etmek için çalışır. Çünkü dünya zevkleri insanı yanıltan, gözünü doyurmayan, geçici zevklerdir. Ahiret ise bu hayatın son bulması, yeni ve sonsuz hayatın başlaması demektir.
Ahiret Hayatının Aşamaları
Kıyamet: İsrafil adlı meleğin sûr denilen alete üflemesiyle dünyadaki yaşamın son bulup bütün canlıların ölmesine kıyamet denir.
Kıyametin Safhaları:
» İlk olarak İsrafil meleği sûr denilen bir alete üfleyecek, böylece dünya hayatı son bulacak, tüm canlılar ölecek.
» Bir süre sonra İsrafil (a.s.) sûra ikinci kez üfleyecek, dünyada yaşamış olan bütün insanlar yeniden dirilecek. Buna ba's denir.
» Yeniden dirilen insanlar, mahşer denilen büyük bir alanda Allah'ın huzurunda toplanacaklar. Bu toplanmaya haşr denir.
» Burada herkes dünyada yaptığı işlerden, aldığı ve verdiği her nefesten Allah'a hesap verecek.
» İnsanların her birine amel defterleri verilecek.
» İnsanın bütün amelleri mizan denilen ilahi adalet terazisinde tartılacak.
» İnanıp ibadet eden, salih ameller işleyenler cennet ile ödüllendirilecek.
» İnkar eden, asi olan, zulüm ve haksızlık yapanlar ise cehennem ile cezalandırılacaklardır.
5. Kadere İman: Sözlükte ölçü, miktar anlamlarına gelen kader, terim olarak Allah'ın evrende olacak olan her şeyi belli bir ölçü, düzen ve uyum içerisinde önceden programlamasına denir. Allah tarafından önceden planlanan bu olayların zamanı gelince programa uygun olarak gerçekleşmesine kaza denir. Kadere inanan bir Müslüman hem Allah'ın (c.c.) irade ve kudretini kabul etmeli hem de kendi iradesiyle doğru davranışlarda bulunarak bu gayretin sonucunu Allah'a (c.c.) bırakmalı ve O’na güvenmelidir.
KUR'AN'DAN MESAJLAR
"Yüzlerinizi doğu ya da batı tarafına çevirmeniz iyilik değildir. Asıl iyilik; Allah'a, ahiret gününe, meleklere, kitaplara ve peygamberlere inanan; malını sevdiği halde akrabasına, yetimlere, yoksullara, yolda kalan gariplere, dilenenlere, hürriyetine kavuşmak isteyen köle ve esirlere veren; namazı dosdoğru kılıp zekâtı ödeyen, antlaşma yaptığında sözünde duran; sıkıntı, darlık, hastalık ve şiddetli savaş zamanlarında sabredenlerin yaptığıdır. Kulluklarında samimi ve dürüst olanlar işte bunlardır; gerçek takva sahipleri de yine bunlardır." (Bakara suresi, 177. ayet)
• Bakara Suresi Kuran’ı Kerim’in en uzun suresi olup Medine’de inmiştir. 286 ayetten oluşan bu sure, ismini, ayetlerde geçen ve "inek" anlamına gelen "bakara" kelimesinden alır. Surede İslam hukukunun ana konularıyla ilgili birçok hükme yer verilir.
• Birr; her türlü iyilik ve hayır anlamına gelir. Kur'an-ı Kerim ve hadislerde sıklıkla kullanılan bir ifadedir.
• Ayette iman esaslarının takvanın ilk adımı olduğundan, gerçek iyilik sahiplerinin kimlere ne şekilde iyilik yapması gerektiğinden, ibadetleri yerine getirmenin öneminden bahseder.