► KÜLTÜR VE KÜLTÜRÜN ÖGELERİ
Kültür: İnsanların tarih boyunca oluşturdukları, ortaya koydukları maddi ve manevi değerlerin hepsine verilen isimdir. Kültürün ana ögeleri; bilim, inanç, örf, adet, sanat, din ve dildir.
• Kültür, doğumdan ölüme kadar devam eden bir öğrenme yoluyla elde edilir.
• Kültürü oluşturan değerler kuşaktan kuşağa aktarılır.
• Kültür insanların ihtiyaçlarına göre doğar.
• İnsan, kazandığı kültürle yaşadığı topluma uyum sağlar.
www.huseyinarasli.com
Kültürün Ögeleri:
a) Maddi Ögeler: Bilimsel keşifler, teknolojik gelişmeler, endüstri ve sanayi alanındaki üretimler...
b) Manevi Ögeler: Din, dil, sanat, edebiyat, tarih, mimari, musiki, örf, adet.
Farklı Kültürlere Saygı: Bir milletin kültürel değerleri, onu diğer toplumlardan ayırır. Her toplumun kendine özgü inanç, sanat, edebiyat, moda, yaşam, müzik kültürü vardır. Toplumlara göre farklılık arzeden bu kültürel değerler birer zenginlik olarak görülmeli, her toplum birbirinin kültürüne saygı göstermelidir.
► DİNİN KÜLTÜRÜMÜZ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Dilimizdeki Dini Motifler: Dil, bir milleti diğerlerinden ayıran en önemli kültürel değerlerdendir. Çünkü milletin sahip olduğu kültürel değerler, gelecek nesillere dil aracılığıyla aktarılır. Diline sahip çıkmayan milletler geçmişle bağlarını koruyamazlar. İslam dini dilimizi zenginleştirmiş ve yeni sözcükler katmıştır. www.huseyinarasli.com
Dilimizdeki dini motifleri şu şekilde sınıflandırabiliriz;
» Günlük hayatta kullandığımız ifadeler → Allah'a emanet ol, Allah şifa versin, hayırlı yolculuklar...
» Peygamberimize, ailesine ve din büyüklerine ait isimler → Ahmet, Mehmet, Muhammet, Mustafa, Zeynep, Hatice, Ali, Hasan, Hüseyin, Fatma, Osman, Ömer...
» Günlük hayatta kullandığımız deyimler → Melek gibi insan, Allah dostu, Allah rızası...
» Edebiyatımızdaki dini motifler → Tasavvuf, tevhid, münacaat, mevlid, naat...
Örf ve Adetlerimizdeki Dini Motifler: Örf ve adetler toplumu bütünleştiren, ayakta tutan, barışı, huzuru sağlayan önemli kültürel değerlerdir. Örf ve adetlerin oluşmasında dinin öğütleri de etkilidir. Kur'an-ı Kerim'de ve hadislerde büyüklere saygı, küçüklere sevgi, kötü söz ve davranışlardan kaçınma, iyilik yapma ve iyiliği emretme, komşuya, akrabaya iyi davranma, paylaşma, yardımlaşma, hoşgörü, barış, merhamet, selamlaşma vb davranışlar emredilmiştir. Bu davranışlar toplumda huzuru ve barışı sağlayan önemli değerlerdir.
Örf ve adetlerimizdeki dini motifler → Yeni doğan çocuğun kulağına ezan okuyarak ad koyma, düğün, nişan, cenaze törenlerine katılma, kandil gecelerini kutlama, mevlit, ilahi vb okuma
Musikimizdeki Dini Motifler: Peygamber Efendimiz Kur'an'ın anlaşılır bir şekilde ve güzel bir sesle okunmasını tavsiye etmiştir. Bu sebeple Kur'an en güzel makamlarla okunur. Günde beş vakit okunan ezan da belirli bir makam ve usul çerçevesinde icra edilir. Bunun yanında dinimizin etkisiyle Türk müziğinde "tasavvuf musikisi" adında bir tür oluşmuştur. Bu müzikte Allah'ın birliği, yüceliği, Allah ve Peygamber sevgisi vb dini motifler işlenir. Ayrıca ilahi, gazel, kaside, naat, mevlit, nefes, mersiye türleri de dini musikiye örnek gösterilir. www.huseyinarasli.com
Mimarimizdeki Dini Motifler:
» Cami ve mescitler: Dinimizde cami inşa etmenin sevap olması ve cemaatle namaz kılmanın teşvik edilmesi, cami ve mescitlerin yapılmasına önemli katkı sağlamıştır.
» Medreseler ve külliyeler: Dinimizde ilim öğrenmenin ve öğrencilere yardım etmenin teşvik edilmesi, medreselerin ve külliyelerin yapılmasına önemli katkı sağlamıştır.
» Şadırvan, hamam, çeşme, sebil: Dinimizde beden ve çevre temizliğine önem verilmesi hamam, sebil, çeşme ve şadırvanların yapılmasına önemli katkı sağlamıştır.
» Hastane, aşevi, darülaceze: Dinimizde yaşlılara, kimsesizlere, yetimlere, yoksullara, yolda kalmışlara yardım etmeye önem verilmesi hastane, aşevi, darülaceze gibi yapıların inşa edilmesine önemli katkı sağlamıştır. Bu gibi eserlerin yapımında ve korunmasında vakıf kurmak anlayışı gelişmiştir. www.huseyinarasli.com
» Özellikle Selçuklular, Osmanlılar ve Anadolu Beylikleri döneminde zirveye çıkan Türk-İslam mimarisinde geleneksel Türk motifleri göze çarpar. Örneğin; Türkler bozkır çadırlarının şeklini camilerde ve kümbetlerde kubbe şekli olarak kullanmışlardır
» Arap-İslam dünyasındaki dört köşeli minare mimarisinden farklı olarak Gazneliler ve Karahanlılar döneminde Türk-İslam mimarisine özgü silindirik, ince, uzun ve son derece zarif minare tipleri ortaya çıkmıştır.
» Mimaride estetiğe de önem veren atalarımız, camilerin içini ayet ve hadislerle süslemişler, bu ayet ve hadisleri en güzel şekilde yazmak için hat ve tezhip sanatlarını geliştirmişlerdir.
Hat: Arap harfleriyle güzel yazı yazma sanatı.
Tezhip: Hat sanatıyla yazılan yazıların kenarlarını (ayet ve hadisler) süsleme sanatı.