Türklerin İslam Medeniyetine Katkıları

Edebiyat: Türkler İslam'ı kabul ettikten sonra Türkçe, Arapça ve Farsça dillerinde pek çok ve meşhur eserler yazmışlardır. Ayrıca İslam edebiyatına yeni türlerin girmesini sağlamışlardır.

Türk-İslam edebiyatının ilk örnekleri:

» Kutadgu Bilig → Yusuf Has Hacib

» Divan-ı Lügatit Türk → Kaşgarlı Mahmud

Türk-İslam edebiyatında katkısı olan en önemli şair ve yazarlar ise şunlardır: Mevlana (mesnevi), Ali Şir Nevai (muhakemetül lügateyn, hazâinül meâni), Edip Ahmet Yükneki (atabetül hakayık), Fuzuli (leyla vü mecnun), Süleyman Çelebi (mevlid-i şerif), Yunus Emre, Ahmet Yesevi, Hacı Bektaş Veli, Karacaoğlan, Kaygusuz Abdal, Pir Sultan Abdal, Seyyit Nesimi, Baki, Nedim, Nabi, Şeyh Galip.
www.huseyinarasli.com

Mimari: Türkler İslam mimarisinin gelişmesine çok büyük katkılar sağlamışlar ve özgün eserler kazandırmışlardır.

Türk-İslam mimarisinin en seçkin örnekleri;

» İstanbul'da Süleymaniye, Sultanahmet, Şehzadebaşı camileri, III. Ahmet çeşmesi,

» Edirne'de Selimiye Camii,

» Bursa'da Ulu Camii, Yeşil Camii,

» Sivas'ta Gök Medrese, İzzettin Keykavus Darüşşifası,

» Konya'da Alaaddin Camii, Karatay ve Sırçalı Medreseleri,

» Erzurum'da Hatuniye Medresesi,

» Hindistan Agra'da Tac Mahal.

» Mısır Kahire'de Tolunoğulları Camii

Ünlü Türk mimarı Mimar Sinan da yaptığı mükemmel eserleriyle İslam mimarisinde en ön sıralarda yerini almıştır. www.huseyinarasli.com


Musikî: İslam musikisinin gelişmesinde Türklerin çok büyük katkısı vardır. Bu konuda ilk ciddi eser olan "Kitabul Musika"yı, kendisi bir Türk olan Farabi yazmıştır. Aynı zamanda "kanun" isimli müzik aletini icat eden Farabi'dir. Ayrıca Itri, Dede Efendi, III. Selim, Hacı Arif Bey gibi şahsiyetler de İslam musikisinin en seçkin eserlerini ortaya koymuşlardır.


Sanat: Türkler sanat alanında İslam medeniyetine çok hizmet etmişler, inançlarını sanat eserlerine yansıtmışlar, hat, tezhip, minyatür, ebru sanatlarının doğup gelişmesini sağlamışlar ve bu sanat dallarında önemli eserler ortaya koymuşlardır.
www.huseyinarasli.com
• Hat (Hüsn-ü Hat): Güzel yazı sanatı demektir. Kur'an ayetlerinin hat sanatıyla yazılmasını ifade eder. Bu sanat dalıyla uğraşanlara "hattat" denir. Şeyh Hamdullah, Hafız Osman, İzzet Efendi, Mustafa Rakım, Hamit Aytaç önemli Türk hattatlardandır. "Kur'an Mekke'de nâzil oldu (indirildi), Mısır'da okundu, İstanbul'da yazıldı." sözü, Türklerin hat sanatındaki ustalıklarını belirtir.

• Tezhip: Süsleme sanatı demektir. Mimaride, levhalarda, kitap süslemelerinde kullanılır. Osmanlılar zamanında en güzel örnekleri verilmiştir. Özellikle Kur'an-ı Kerim süslemeleri, cami duvarlarının, mihrap ve minberlerin süslemeleri bu sanatla yapılmıştır.

• Minyatür: Işık, gölge ve derinliği yansıtmayan küçük ve renkli resim sanatına denir. Daha çok eski el yazması kitaplarda kullanılmıştır. Osmanlılar zamanında en parlak devrini yaşamıştır.
Ebru: Kitre denilen bir madde ile yoğunlaştırılmış su üzerinde özel hazırlanmış boyalarla meydana getirilmiş desenlerin kağıda aktarılması şeklinde yapılan süsleme sanatıdır. Müslüman Türk sanatçılar ebru sanatını kullanarak elde ettikleri muhteşem desenler üzerine hat ile ayet ve hadisler yazmışlar, bu iki sanat dalını kullanarak çok güzel eserler ortaya koymuşlardır.


Astronomi: Astronomi biliminde Uluğ Bey ve Ali Kuşçu önemli çalışmaları olan Müslüman Türk bilginleridir. 15. yy'da Türk dünyasının yetiştirdiği en büyük astronomi bilgini olan Uluğ Bey Semerkant'ta bir rasathane kurmuş, astronomi ilmiyle ilgili eserler yazmış, batı dünyasında da büyük ün kazanan bu eserleri "Zîc-i Uluğ Bey" olarak tanınmıştır. Ali Kuşçu, Fatih Sultan Mehmet'in daveti üzerine Semerkant'tan İstanbul'a gelmiş ve burada bir rasathane kurmuştur. Aynı zamanda Ayasofya medresesinde dersler verdi.


Tıp: Tıp biliminde kuşkusuz İbn-i Sina'nın yeri en başta gelir. Özbekistanlı bir Türk olan İbni Sina hem felsefe, hem de tıp biliminde kendini yetiştirmiştir. Tıp alanındaki çalışmaları dünyaya yayılmıştır. En önemli eserleri; ansiklopedik bir tıp kitabı olan "Kitabü'ş-şifa", ikincisi ise Avrupa'daki üniversitelerde asırlarca ders kitabı olarak okutulan "El-Kanun fi't-tıp" isimli kitabıdır. Bunların dışında felsefe ve tıp bilimleriyle ilgili birçok eser yazmıştır.
www.huseyinarasli.com

Matematik: Matematik alanında Özbekistanlı bir Türk olan Musa Harezmi çok önemli çalışmalar yapmıştır. Harezmi sıfırlı ondalık sistemini bulmuş, logaritmayı sistemleştirmiştir. "Hisabü'l-cebir" isimli kitabı Latinceye çevrilmiş, 12. asırdan 16. asıra kadar Avrupa'daki üniversitelerde ders kitabı olarak okutulmuştur. Ayrıca batılılar ondalık sistemi ilk kez bu kitaptan öğrenmişlerdir. Nâsıruddin Tûsî de matematik ve geometri alanında özgün çalışmalar yapmış, özellikle trigonometri sahasında batılıları etkilemiştir. İsmail Gelenbevi ise logaritmanın kullanışını açıklayan bir eser yazmıştır.


Fizik: Fizik biliminde Müslüman Türk bilgini Biruni önemli çalışmalar ve buluşlar yapmıştır. Işığın sesten daha hızlı hareket ettiğini ilk tespit eden bilim insanı olan Biruni, zekasıyla yaşadığı döneme damgasını vurmuş ve 11. asır "Biruni asrı" olarak anılmıştır. İbnül Heysem de fotoğrafçılıkta önemli bir yeri olan kara kutuyu icat etmiştir.


Coğrafya: Coğrafya alanında Piri Reis ve Seydi Ali Reis önemli çalışmaları olan Türk bilginleridir. Piri Reis'in 1513 yılında çizdiği dünya haritası, Amerika kıtasını gösteren en eski haritalardan birisidir. Evliya Çelebi de 17. yüzyılda Osmanlılar'da yaşamış bir gezgin olup bütün Osmanlı topraklarını ve bazı yabancı ülkeleri gezip dolaşarak dünyaca ünlü "Seyahatname" kitabını yazmıştır.
Felsefe: Felsefe alanında Farabi, batılıların Aristo'dan sonra en büyük felsefeci olarak kabul ettikleri bir Türk bilginidir. Müzik, matematik, felsefe, astronomi gibi alanlarda çalışmalar yapan Farabi, felsefe bilimine katkılarından dolayı "muallim-i sânî", yani Aristo'dan sonra gelen ikinci öğretmen olarak ün yapmıştır.