Divan edebiyatında ağırlıklı tür nazım (şiir) olmakla birlikte pek ilgi görmeyen nesir türünde de eserler verilmiştir. Bu eserlerde düşünce anlamında bir şey anlatmaktan ziyade konuyu marifetli bir söyleyiş güzelliğiyle işlemek önemlidir. Bu sebeple nesirlerde Arapça ve Farsça tamlamalar, mecazlar, söz sanatları ağırlıklı olarak kullanılmıştır. Dini ve ahlaki konular, tasavvuf âdâbı, tarihi olaylar, gezi anıları nesirlerde işlenen konulardır. Divan edebiyatında nesir üç kısımdır; sade nesir, orta nesir, süslü nesir.
Sade Nesir: Dili ağır olmayan, yabancı sözcük ve tamlamaların neredeyse hiç kullanılmadığı nesir türüdür. Dini ve tasavvufi konular, evliya menkıbeleri, tarih kitapları, destanlar, gezi yazıları bu türde yazılmıştır.
Bu türde eser veren bazı müellifler (yazarlar): Evliya Çelebi, Katip Çelebi, Âşık Paşazâde, Mercimek Ahmed.
Orta Nesir: Zaman zaman sanatlı, süslü bir anlatım kullanılmakla birlikte açık ve anlaşılır bir dille yazılan öğretici eserlerin olduğu nesir türüdür. İlmî ve tarihî eserler genelde bu türde yazılmıştır.
Bu türde eser veren bazı müellifler (yazarlar): Sehi Bey, Naima, Peçevi, Âşık Paşazâde.
Süslü Nesir: Müellifin anlatımdaki gücünü, ustalığını göstermek amacıyla yazdığı eserlerin olduğu nesir türüdür. Bu türde Arapça ve Farsça tamlamalar, söz sanatları, mecazlar, uzun cümleler ağırlıklıdır.
Bu türde eser veren bazı müellifler: Sinan Paşa, Fuzulî, Veysî, Nergisî.
www.huseyinarasli.com
► DİVAN EDEBİYATINDA NAZIM VE NESİR TÜRLERİ
DİVAN EDEBİYATINDA NESİR TÜRÜNDEKİ ÖNEMLİ ESERLER VE MÜELLİFLERİ (yazarları)
14. Yüzyıl:
› Kelile ve Dimne tercümesi, Kul Mesud.
› Marzuban-nâme ve Kabus-nâme tercümeleri, Şeyhoğlu Mustafa.
› Sîretün Nebî, Erzurumlu Mustafa Darir.
15. Yüzyıl:
› Tazarru-nâme, Sinan Paşa.
› Müzekkin Nüfûs, Eşrefoğlu Rumî.
› Kabus-nâme tercümesi, Mercimek Ahmed.
› Tevarîh-i Âl-i Osman, Âşık Paşazâde.
16. Yüzyıl:
› Heşt Behişt, Sehi Bey.
› Münşeatü's Selatîn, Feridun Bey.
› Tevarîh-i Âl-i Osman, Kemal Paşazâde.
› Tâcü't Tevarih, Hoca Sadettin.
› Künhü'l Ahbar, Gelibolulu Mustafa Ali.
› Şakayık, Taşköprî-zâde İsamettin Ahmet.
17. Yüzyıl:
› Tarih-i Peçevî, İbrahim Peçevî.
› Tarih-i Naima, Naima.
› Risale-i Koçi Bey, Koçi Bey.
› Cihannüma, Katip Çelebi.
› Keşfü'z Zünun, Katip Çelebi.
› Seyahatname, Evliya Çelebi.
› Münşeat, Veysî.
› Hâbname, Veysî.
› Nihalistan, Nergisî.
› Tuhfetü'l Harameyn, Nabî.
18. Yüzyıl:
› Fransa Sefaretnamesi, Yirmisekiz Mehmet Çelebi.
› Münşeat-ı Kanî, Kanî.
› Surname-i Vehbî, Vehbî.
› Marifetname, Erzurumlu İbrahim Hakkı.
› Ruhu'l Beyan Tefsiri, Bursalı İsmail Hakkı.
› Tarih-i Raşit, Raşit Mehmet Paşa.
› Zeyl-i Şakayık, Uşşakîzade Seyyid İbrahim Hasib.
› Vakayi'u'l Fuzala, Şeyhî Mehmet Efendi.
19. Yüzyıl:
› Hatimetü'l Eş'âr, Fatin Davud.
› Tarih-i Cevdet, Ahmed Cevdet Paşa.
› Kısas-ı Enbiya, Ahmed Cevdet Paşa.
› Belagat- Osmaniyye, Ahmed Cevdet Paşa.
› İran Sefaretnamesi, Seyyit Mehmet Refi Efendi.
› Sefaretname, Seyyit Mehmet Emin Vahit Efendi.
› Mecmau'l Münşeat, Sait.
› Divançe, Akif Paşa.
› Münşeat, Mahmut Celalettin Paşa.
› Netayicü'l Vukuat, Mustafa Nuri Paşa.
Araştıran ve yazan: Hüseyin Araslı.