TRAJEDİ: Hayatın acıklı taraflarını göstermek amacıyla yazılmış manzum tiyatrolara denir. Trajedi oyunlarında erdemli davranışlar ön plana çıkarılır. www.huseyinarasli.com
Trajedi Türünün Özellikleri:
» Güldürü ögeleri yoktur.
» Güzel ahlaka ait özellikler anlatılır.
» Konuları mitolojiden ve tarihten alınmıştır.
» Kahramanları tanrılar, tanrıçalar ve soylu kişilerdir.
» Klasik trajedi diyalog ve koro bölümlerinden oluşur.
» Oyunda ağırbaşlılık ve ciddiyet hakimdir.
» Oyun şiir biçiminde aktarılır.
» Vurma, yaralama, öldürme gibi olaylar seyirci önünde değil, sahne arkasında canlandırılır, seyirciye
sözlü olarak aktarılır.
» Beş perdeden oluşur.
» Oyunda "üç birlik" kuralına uyulur.
Zaman birliği: Olay yirmi dört saatlik bir zaman diliminde geçer.
Yer birliği: Olay hep aynı yerde geçer.
Olay birliği: Oyunda tek bir olay canlandırılır.
Önemli Trajedi Yazarları: Sophokles (M.Ö. 5. yy), Euripides (M.Ö. 5. yy), Aiskhylos (M.Ö. 6. yy), Corneille (M.S. 17. yy), Racine (M.S. 17. yy).
KOMEDİ: Seyirciyi hem güldürmek, hem de düşündürmek amacıyla yazılmış tiyatrolara denir.
Komedi Türünün Özellikleri:
» Konusunu günlük hayattan alır.
» Kişisel veya sosyal aksaklıklar sergilenir.
» Bu sergileme yapılırken seyirciyi hem güldürüp eğlendirmek, hem de düşündürüp doğru davranışlara yönlendirmek amaçlanır.
» Kahramanları halktan kimselerdir.
» Vurma, yaralama, öldürme gibi olaylar seyirci önünde canlandırılır.
» Diyalog ve koro bölümleri vardır.
» Üç birlik kuralına uyulur.
» Nazım veya nesir şeklinde olabilir.
Töre Komedisi: Toplumun gülünç ve aksayan taraflarını ele alan komedi türüdür. Örnekler; Gülünç Kibarlar - Moliere, Müfettiş - Gogol, Şair Evlenmesi - Şinasi.
Karakter Komedisi: Bir kişinin karakterinin gülünç yanlarını, kusurlarını ele alan komedi türüdür. Örnek; Cimri - Moliere.
Entrika Komedisi (Vodvil): Olayların şaşırtan ve merak uyandıran bir şekilde işlendiği komedi türüdür. Entrika komedisinin bir derinliği yoktur ve sadece güldürmek amacıyla yazılmıştır. Örnekler; Scapin - Moliere, Yanlışlıklar Komedisi - Shakespeare.
Klasik komedinin önemli yazarları: Aristophanes (M.Ö. 5. yy), Moliere (M.S. 17. yy)
DRAM: Trajediyle komediyi bir araya getiren tiyatro türüdür. Hayatın acıklı ve gülünç yönleri bir arada yansıtılır. Dram, 19. yüzyılda Fransa'da hayatın hem acıklı hem gülünç yönlerinin birlikte sahnelenmesiyle ortaya çıkmıştır. Romantizm akımına bağlı sanatçılar dram türünün temellerini atmıştır. Bu sanatçıları etkileyen ise William Shakespeare'dir. Shakespeare yazdığı oyunlarda acıklı ve gülünç oyunları sahnede birlikte sergileyerek dram türünün ilk örneklerini vermiştir.
Dram Türünün Özellikleri:
» Acıklı ve gülünç olaylar sahnede bir arada sergilenebilir.
» Konu tarihten ya da günlük hayattan olabilir.
» Kişiler halkın her kesiminden olabilir.
» Vurma, yaralama, öldürme gibi olaylar seyirci önünde canlandırılabilir.
» Üç birlik kuralına uyma zorunluluğu yoktur.
» Nazım ve nesir şeklinde olabilir.
» Perde sayısı oyun yazarının isteğine bağlıdır.
Dram türünün önemli yazarları: William Shakespeare (16. yy), Goethe (18. yy), Schiller (18. yy), Victor Hugo (19. yy).
EPİK TİYATRO: Yirminci yüzyılın modern tiyatrosudur. Alman oyun yazarı Berthold Brecht (1898-1956) tarafından geliştirilmiştir. Epik tiyatroda seyirci gerçek yaşamdan kopmadan düşünmeye ve olaylara bir çözüm aramaya yöneltilir. Bu sebeple olaylar arasında kopukluklar oluşturulur. Türk tiyatrosunda Haldun Taner "Keşanlı Ali Destanı" adlı oyunuyla bu türde örnek vermiştir.
Araştıran ve yazan: Hüseyin Araslı