Gönül Erenleri

Mevlana Celaleddin-i Rumi: Mevlana hazretleri 1207 yılında Horasan'ın Belh şehrinde dünyaya geldi. Asıl adı Muhammed Celaleddin'dir. Babası sultânu'l-ulema (alimler sultanı) Sultan Bahaeddin Veled, annesi Mü'mine Hatun'dur. Mevlana 5-6 yaşlarında iken ailesi ile birlikte Anadolu'ya göç etti. Yedi yıl kadar Karaman'da kaldıktan sonra Anadolu Selçuklu Sultanı Alaattin Keykubat'ın daveti üzerine ailesi ile birlikte 1228'de Konya'ya yerleşti. Mevlana ilk tahsilini babasından aldı. Daha sonra Halep, Şam, Konya gibi zamanın önemli ilim merkezlerinde eğitim gördü. Zamanının bütün ilim dallarında kendini çok iyi yetiştirdi. Babası Bahaeddin Veled 1231 yılında vefat edince vasiyeti üzerine onun yerine ders vermeye başladı. Bu sırada 24 yaşında idi. Daha sonra büyük medreselerde dersler okuttu, çok talebeler yetiştirdi. 1244 yılında Şems-i Tebrizi ile tanıştı ve onunla yaptığı sohbetler hayatının dönüm noktası oldu. Kendisini tasavvufi hayat tarzına yöneltti, medresedeki hocalığı bıraktı. Meşhur "Mesnevi" isimli eserini bu dönemde yazdı. www.huseyinarasli.com

Mesnevi: Mevlana hazretlerinin tüm dünyada tanınan meşhur eseridir. Türk Edebiyatı nazım şekillerinden mesnevi tarzıyla yazılmıştır. Türk-İslam kültürünün en önemli eserleri arasında yer alan bu eserde tasavvuf düşüncesi ve hayat tarzı anlatılır. Mevlana, sahip olduğu insan sevgisi ve engin hoşgörüsü ile herkesin sevgisini, saygısını kazandı. Görüşleriyle, düşünceleriyle ve eserleriyle geniş halk kitleleri üzerinde derin etkiler bıraktı. 1273 yılında, 66 yaşında iken Konya'da vefat etti. Mezarı Konya'dadır.

Önemli eserleri: Mesnevi, Divan-ı Kebir, Fîhi mâ fih.


Ebu Hanife: Asıl adı Numan'dır. Lakabı ise İmam-ı Azam Ebu Hanife'dir. İslam dünyasının en önemli fıkıh (hukuk) alimlerinin başında gelir. 699 yılında Kûfe'de doğdu. Küçük yaşlarda Kur'an'ı ezberledi ve çok iyi bir öğrenim gördü. Zamanla kendisini fıkıh alanında geliştirdi. İmam-ı Azam'ın görüşleri İslam dünyasındaki en yaygın mezhep olan Hanefi mezhebinin temelini oluşturdu. Aynı zamanda ticaretle uğraşan Ebu Hanife, günlük hayatla ilgili fıkhi meselelere (ticaret, evlenme, boşanma, cezalar, icar, kira, satış, ibadetler, miras...) Kur'an, sünnet ve sahabelerin görüşlerinden faydalanarak akılcı çözümler getirdi. İslam dininin özellikle hoşgörülü ve birleştirici yönünü insanlara anlattı. 767 yılında Bağdat'ta vefat etti. Hanefi mezhebi Müslüman Türk dünyasında en çok benimsenen mezheptir. Önemli eserleri: Fıkhul Ekber, el-Âlim vel Müteallim.
www.huseyinarasli.com

Mâturidi: İmam Maturidi Özbekistanlı bir Türk'tür. 852 yılında Semerkant'ta doğdu. Burada ilim tahsil etti ve eğitim gördüğü medresede hocalık yaptı. Ebu Hanife'nin görüş ve düşüncelerine bağlı kaldı ve bu bağlamda ilmi çalışmalar yaptı. Özellikle İslam dininin inanç esasları (iman konuları) ile ilgili eserler yazdı, görüşler ortaya koydu. Kur'an ve sünnet temeline dayanan ve aklı esas alan bu görüşlerinden Maturidi mezhebi oluştu. Önemli ve günümüze kadar ulaşan eserleri; Kitabut Tevhit ve Tevilâtül Kur'an'dır. Maturidi 944 yılında Semerkant'ta vefat etti.


Ahmet Yesevi: Hoca Ahmed Yesevi, 1093 yılında Türkistan'ın Yesi kentinin Sayram kasabasında (Bugünkü Kazakistan'ın Çimkent şehri yakınlarında yer alır) dünyaya geldi. İlk eğitimini Yesi şehrinde babasından aldı. Sonra da dönemin önemli ilim merkezlerinden Buhara'ya gitti ve orada Yusuf Hemedani'den ilim tahsil etti. Merv, Semerkant, Herat gibi şehirleri dolaşarak dersler verdi. 1140 yılından sonra memleketi Yesi'ye dönüp ders vermeye başladı. Birçok öğrenci yetiştirdi. Hoca Ahmet Yesevi insanlara İslam'ın ilkelerini anlatırken "hikmet" adı verilen şiirlerini kullandı. Sade, akıcı ve anlaşılır bir Türkçeyle yazdığı bu şiirleri, Türk halkının İslam'ı anlayıp öğrenmesinde çok etkili oldu. Ahmet Yesevi'nin hikmet adı verilen bu şiirlerinin toplandığı kitabının adı "Divan-ı hikmet"tir. Ayrıca o şiirleri, sohbetleri ve kişiliğiyle halk arasında çok sevildi ve "Pîr-i Türkistan" lakabıyla tanındı. Yesevilik düşüncesi Orta Asya'dan Anadolu'ya, oradan Balkanlar'a kadar geniş bir coğrafya'da yayılmıştır. Hoca Ahmet Yesevi 1167 yılında Yesi'de vefat etti.


Ahi Evran: 1171 yılında Azerbaycan'ın Hoy şehrinde doğdu. Ahi Evran Anadolu'da Ahiliğin kurucusu kabul edilir. Kırşehir'de kurduğu Ahilik Teşkilatı esnafın, tüccarın, sanatkarın ahlaki olarak eğitilmesini, kaliteli mal üretmelerini ve dayanışma içinde olmalarını amaçlamıştır. Bu teşkilat zamanla tüm meslek sahiplerinin bağlı olduğu manevi bir merkez haline gelmiş ve 20. yy başlarına kadar etkisini sürdürmüştür. Ahi Evran; Denizli, Konya ve Kayseri gibi şehirleri gezmiş, buralarda Ahilik teşkilatının kurulmasını sağlamıştır. Ahilik teşkilatı toplumun büyük bir kesimini mesleğe yönlendirmiştir. Hacı Bektaş-ı Veli ile yakın dost olan Ahi Evran, Kırşehir'e yerleşmiş ve vefat edinceye kadar burada yaşamıştır. 1262 yılında Kırşehir'de vefat etti.
www.huseyinarasli.com

Hacı Bektaş Veli: Hacı Bektaş-ı Veli 1209 yılında Horasan'ın Nişabur kentinde dünyaya geldi. Ahmet Yesevi'nin öğrencilerindendir. Tasavvuf ilmiyle uğraşmış büyük bir mutasavvıftır. Horasan'dan Anadolu'ya gelmiş, tasavvuf yoluyla Anadolu'da İslam dininin yayılmasında çok etkili olmuştur. Onun düşünce sisteminde hoşgörü ve insan sevgisi esastır. İnsanları her zaman iyiye, güzele, doğruya çağırmış, toplumda birlik, beraberlik olması için çabalamıştır. Hacı Bektaş Veli aynı zamanda dostu Ahi Evran'ın kurduğu Ahilik teşkilatı içerisinde yer almış, Yeniçeri ocağının da piri (büyüğü) kabul edilmiştir. Kırk yaşlarında Nevşehir'in bugünkü Hacıbektaş ilçesine yerleşmiş, ömrünün kalan kısmını burada yaşamış ve 1270 yılında burada vefat etmiştir.


Yunus Emre: Yunus Emre'nin doğum yeri, tahsil (öğrenim) hayatı vb konularda net bir bilgi yoktur. 1240 yıllarında Eskişehir-Sivrihisar yakınlarındaki Sarıköy'de doğduğu, 1320 yılında vefat ettiği kabul edilir. Sarıköy'deki mezar, Yunus Emre mezarı olarak kabul görmüştür. Yunus Emre, günümüzde bile net bir şekilde anlaşılabilen sade, akıcı ve öz Türkçe ile yazdığı çok güzel şiirleriyle İslam dininin, güzel ahlakın, Allah sevgisinin, Peygamber sevgisinin Anadolu'da yayılmasında çok etkili olmuştur. www.huseyinarasli.com


Hacı Bayram-ı Veli: Hacı Bayram Veli, Orhan Gazi döneminde 1352 yılında Ankara'da doğdu. İlim tahsilini tamamladıktan sonra medresede ders vermeye başladı. Bu sırada Somuncu Baba'nın daveti üzerine onun yanına gitti ve manevi terbiyeye başladı. Hacı Bayram Veli hazretleri Ankara'da bulunan dergahında, içlerinde İstanbul'un manevi fatihi Akşemseddin hz. olmak üzere bir çok talebe yetiştirdi. Sade ve duru bir dille yaptığı etkileyici sohbetleriyle insanların gönüllerine hitap etmiş, Anadolu'da İslam'ın yayılmasına önemli katkılar sağlamıştır. Hacı Bayram'ın diğer bir özelliği de sosyal yardımlaşmaya verdiği önemdir. O zenginlerden topladığı yardımları fakirlere, borçlulara dağıtmıştır. Hacı Bayram Veli 1429 yılında Ankara'da vefat etti.