Fuzulî (16. yy)

     Fuzulî, Divan edebiyatının Azeri sahasındaki en önemli temsilcisidir. O, aynı zamanda 16. yüzyıl Türk edebiyatının en büyük şairidir. Hayatı hakkındaki bilgiler sınırlıdır. 1483 yılında Kerbela veya Kerkük'te doğduğu tahmin edilmektedir. Asıl adı Mehmet'tir. İyi bir tahsil görmüştür. Üç dilde ve birçok konuda eser yazacak kadar bilgin bir şairdir. Şii mezhebine mensup olan Fuzuli, hayatı boyunca Bağdat ve Kerbela çevresinde yaşamış, İstanbul'a hiç gitmemiştir. www.huseyinarasli.com
     Eldeki bilgilere göre ilk kasidesini 1504 yılında ölen Akkoyunlu Elvend Bey'e sunmuştur. 1508 yılında Bağdat Şah İsmail'in eline geçince Fuzuli, "Beng ü Bâde"isimli küçük mesnevisini ona takdim etmiştir. 1534 yılında Kanuni Sultan Süleyman Bağdat'ı fethettiğinde Fuzuli bu fethi tebrik amacıyla padişaha uzun bir kaside sunmuş ve sonunda da "Geldi burc-ı evliyâya pâdişâh-ı nâmdâr" (Şanlı sultan, büyük velilerin yattığı Bağdat'a geldi.) dizesini tarih düşürmüştür. Bağdat'ın fethi, Osmanlı ordusuyla birlikte bu şehre gelen şairlerden Hayalî ve Taşlıcalı Yahya Bey'in Fuzulî ile tanışmasına vesile olmuştur.
     1556 yılında Bağdat ve çevresini kasıp kavuran büyük veba salgını sırasında muhtemelen Kerbela'da vefat etmiştir.
     Fuzulî; üretken bir şairdir, edebiyatımızda lirik şiirin en güzel örneklerini vermiştir, olağanüstü bir ifade gücüne sahiptir, üç dilde (Arapça, Türkçe, Farsça) eserler yazmıştır. Şiir dili ağırlıklı olarak Azeri Türkçesinin özelliklerini yansıtır. Şiirlerinde ilahi aşkı, aşk ıstırabını, dünya zevklerinin boş olduğunu konu edinmiştir. Divan şairlerinin hiçbiri Fuzuli kadar aşkı derinden duymamış ve duyuramamıştır. Onun "Aşk imiş her ne var âlemde" dizesi bu durumu ifade eder.
www.huseyinarasli.com
Eserleri:
Fuzulî Divanı: Mensur bir mukaddime (giriş), kaside, gazel, musammat, kıt'a ve rubailerden oluşur.
Su Kasidesi: Peygamber Efendimize olan sevgisini anlattığı ve her beytinin sonu "su" redifiyle biten kaside. Fuzuli Divanı'ndaki en meşhur kasidedir.
Leylî vü Mecnun: Meşhur Leyla ile Mecnun hikayesinin anlatıldığı mesnevi.
Şikayetname: Edebiyatımızdaki ilk edebi mektup. Hadikatü's-Süeda: Kerbela olayını anlatır.
Hadis-i Erbain Tercümesi: Molla Cami'nin aynı adlı eserinin tercümesi.
Diğer eserleri: Sıhhat u Maraz, Rind ü Zahid, Heft-Cam.