Felâtun Bey İle Râkım Efendi (Ahmet Mithat Efendi) Roman İncelemesi

Tanzimat Dönemi Türk edebiyatı, Ahmet Mithat Efendi tarafından yazılan ve 1876 tarihinde yayımlanan roman

• Romanda Ahmet Mithat Efendi’nin özlediği ve bunun için idealize ettiği Osmanlı efendisi, Râkım Efendi tipinde kişilik kazanır.

• Râkım Efendi, çalışkanlık ve tutumlulukla mutluluğa kavuşanların sembolü iken Felâtun Bey, tembellik ve israfla hayatını tüketen insanların temsilcisidir.

• O dönemdeki halkın anlayabileceği sade bir dilin kullanımı, konu olarak mirasyedilik ve alafrangalığın yarattığı züppeliğin işlenmesi, yazarın araya girerek yorumlar yapması eserin dikkat çeken özellikleridir.

• Ahmet Mithat Efendi; eserlerini yazdığı dönemde edebiyattan anlamayanların çokluğu sebebiyle halkın geneline hitap ederek onları aydınlatmaya, onların dertlerine tercüman olmaya çalıştığını belirtir.

• 1876’da yayımlanan Felâtun Bey ile Râkım Efendi; Batılılaşma sorununu, alafranga ve mirasyedi tipinden yola çıkarak ele alır.

• Roman, bu sorunun Türk romanındaki kişileri ve kurguyu belirlemekte nasıl bir rol oynadığına örnek oluşturması yönünden önemli bir eserdir.

• Tanzimat romanında tekrar tekrar ele alınan mirasyedi tipi Namık Kemal’in İntibah’ında babasından kalan mirası yiyip yoksulluğa düşen Ali Bey, Nabizade Nazım’ın Zehra’sında servetini Beyoğlu’nda bitirip parasız kalan Suphi tipinde de kendini gösterir.

• Nitekim yazarın Felâtun ve Râkım’ı benzer durumlar içine yerleştirip karşılaştırma amacı, eserin kurgusunu da oluşturur.