Cumhuriyet dönemi Türk şiirinin pek çok yönüyle en çok tartışılan, tanımlanmaya çalışılan edebî oluşumu olan İkinci Yeni şiiri, Türk şiirinde modernizm adına atılmış en önemli harekettir. İkinci Yeni adını ilk kez 1956'da Pazar Postası'nda yazdığı bir yazıda Muzaffer Erdost kullanmıştır. Bu şiir anlayışının ortaya çıkışı, edebiyat eleştirmenlerine göre 1953 ilâ 1956 yılları arasında değişir. 1956 yılından sonra bu hareketin ürünlerinin çoğu "Pazar Postası" dergisinde yayımlanmıştır. İkinci Yeni şiirinin etkin olduğu yıllar ise 1955-1960 arasıdır. Hareketin öncü şairleri 1960'tan sonra kendi şiirlerini bağımsız bir şekilde sürdürmüşlerdir. İkinci Yeni şiirinin ortaya çıkışı ile ilgili farklı görüşler vardır. Bu görüşlerden birine göre dönemin siyasal ve sosyal ortamı (Demokrat Parti dönemi) bu şiir hareketini doğurmuştur. Diğer bir görüşe göre genç şairlerin Garip akımına duyduğu tepki bu yeni şiire yol açmıştır. İkinci Yeni şiirinin öncü isimleri; İlhan Berk, Turgut Uyar, Edip Cansever, Cemal Süreya, Ece Ayhan, Sezai Karakoç ve Ülkü Tamer'dir.
İkinci Yeni Şiirinin Özellikleri
• İkinci Yeni şiiri Garip akımının şiir anlayışına bir tepki olarak doğmuştur.
• İkinci Yeni şairleri dil üzerinde özel bir dikkatle durmuşlar, dili bir iletişim aracı olarak değil, estetik bir nesne meydana getirmenin malzemesi olarak görmüşlerdir.
• İkinci Yeni şairlerine göre şiirde anlam öncelikli bir öge değildir. Şiiri bir hikaye anlatma aracı olarak görmemişlerdir. Ancak anlamı tamamen dışlamamışlardır.
• Hem dil hem de imaj konusundaki tutumları, bu şairleri diğer sanatlarla, özellikle resim ile sıkı bir ilişkiye sokar.
• İkinci Yeni şiiri imaja dayalı bir estetik anlayışı benimser. Hareketin şairleri nesnelerin bilinen imajlarını soyutlama yoluna gitmişlerdir. İkinci Yeni şiiri bu açıdan Sebk-i Hindî ekolüne benzer.
• İkinci Yeni şiirinde soyut insan anlayışı benimsenmiştir.
• Hareketin şairleri insanın toplum ve varlık içindeki sıkışmışlığını konu edinirler.
Temsilcileri
► Sezai Karakoç: Hem düşünceleriyle hem de şiirleriyle İkinci Yeni'nin öncüsü olan Sezai Karakoç, 1933 yılında Diyarbakır Ergani'de doğdu. İlkokulu Ergani'de, ortaokulu Gaziantep Ortaokulu'nda, liseyi Maraş Lisesi'nde tamamladı. Bursluluğu kazanarak girdiği Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Maliye bölümünden 1955 yılında mezun oldu. devamını okumak için tıklayın
► İlhan Berk (1918-2008): İlk şiirlerini Manisa'da yayımladı (1935). 1935-1955 yılları arasında yazdığı ve "İstanbul Kitabı (1947), Günaydın Yeryüzü (1952), Türkiye Şarkısı (1953), Köroğlu (1955) adlı kitaplarında topladığı şiirlerini toplumcu gerçekçi anlayışla kaleme almıştır. Şair sonraki yıllarında bunları unutmak istediği kitaplar olarak niteler. 1958 yılında yayımladığı "Galile Denizi" kitabındaki şiirleriyle birlikte İkinci Yeni şiir anlayışıyla yazmaya başladı. Sürrealist akımın etkilerinin görüldüğü bu yeni şiirlerinde zaman zaman söz yığınları biçimini taşıyan söyleyiş öbekleriyle dil, imaj ve anlam bakımından çeşitli arayışlar içinde olmuştur. Bütün bu arayışlar sürecinde yerli ve yabancı pek çok şairden etkilenmiş, doğu şiirinin klasik kalıplarını denemiştir.
Şiir kitapları: Güneşi Yakanları Selamı, İstanbul Kitabı, Köroğlu, Galile Denizi, Çivi Yazısı, Galata, Pera, Âşıkane, Deniz Eskisi, Avluya Düşen Gölge...
► Turgut Uyar (1927-1985): "Yad" isimli ilk şiirini 1947 yılında "Yedigün" dergisinde yayımladı. İlk şiir kitabı "Arz-ı Hâl (1949)" ve ikinci kitabı "Türkiyem (1952)" hece ölçüsü kalıplarının da kullanıldığı, memleket edebiyatı şairlerini andırır biçimde Anadolu motiflerinin işlendiği şiir denemeleridir. Üçüncü şiir kitabı "Dünyanın En Güzel Arabistan'ı (1959)"ndan başlayarak İkinci Yeni anlayışıyla yazdığı şiirleri "Tütünler Islak (1962), Her Pazartesi (1968), Divan (1970), Toplandılar (1970), Kayayı Delen İncir (1981) ve Büyük Saat (1984)" adlı kitaplarda toplandı. Turgut Uyar'ın şiirlerinde ilk dikkati çeken uzun, yer yer nesir cümlesine yaklaşan mısra yapısıdır. Ayrıca şiirlerinde iç konuşma ve öyküleme tekniklerini kullanır. Turgut Uyar şiirini diğerlerinden ayıran en önemli özellik yalnızlık, hüzün, sıkıntı gibi duyguları başarılı bir biçimde yansıtmış olmasıdır.
► Edip Cansever (1928-1986): İlk şiirlerinde Garip akımının etkisindeyken "Yerçekimli Karanfil (1957)" kitabındaki şiirleriyle İkinci Yeni'nin öncüleri arasına girmiştir. Bu şiirlerinde bireyin yabancılaşması, bunalımları, çelişkileri ve cinsellik konularını varoluşçu bir eda ile işlemiştir. Bu temaları şiir hayatında sonuna kadar sürdürmüş ve şiirlerinde işlediği bu temalar bakımından İkinci Yeni içerisinde Turgut Uyar ile birlikte anılmıştır. Tragedyalar (1964) kitabından sonra ise İkinci Yeni'den farklılaşmıştır. Tragedyalar'daki şiirlerinde tiyatroda kullanılan diyalog, monolog gibi anlatım teknikleri dikkati çeker.
Şiir kitapları: Arkadaş, İkindi Üstü, Dirlik Düzenlik, Yerçekimli Karanfil, Tragedyalar, Ben Ruhi Bey Nasılım, Bezik Oynayan Kadınlar.
► Cemal Süreya (1931-1990): "İkinci Yeni benim" diyen Cemal Süreya, ilk şiirlerinden itibaren bu şiir anlayışının temsilcisi olarak görülmüştür. İkinci Yeni'nin diğer şairlerinden farklı olarak onun şiirlerinde tam olarak bir anlam kapalılığı yoktur. Şiirlerinde şaşırtıcı, hayal gücünü kışkırtan çağrışımlar, gerçeküstü imajlar vardır. Örneğin "Üvercinka" isimli kitabının anlamının "güvercin kanadı" anlamına geldiğini söyleyenler olduğu gibi bu ismin Slav kadın isimlerini çağrıştırdığını düşünenler de vardır. Şiirlerinde en çok işlediği konular kadın ve erotizmdir.
Şiir kitapları: Üvercinka, Göçebe, Beni Öp Sonra Doğur Beni, Sıcak Nal, Sevda Sözleri, Uzaktan Seviyorum Seni... www.huseyinarasli.com
► Ece Ayhan (1931-2002): Ece Ayhan, dili, anlamsızlığa varan bir kapalılıkla kullanmasıyla İkinci Yeni şairleri arasında en çok dikkat çeken şairdir. Başlangıçtan itibaren kendisine özgü bir dille yazdığı şiirlerini 1954'ten itibaren Pazar Postası, Türk Dili, Varlık, Yeditepe gibi dergilerde yayımladı. Şiirlerinde yoğun ve karanlık imajlar, bilinçli bir biçimde bozulmuş bir dil üzerinden verilir.
Şiir kitapları: Kınar Hanımın Denizleri, Bakışsız Bir Kedi Kara, Devlet ve Tabiat ya da Orta İkiden Ayrılan Çocuklar İçin Şiirler, Yort Savul.
► Ülkü Tamer: Şiirlerinde başlangıçtan itibaren İngiliz ve Amerikan şairlerinin etkisi görülür. Toplumsal kaygılar ve özellikle çocuk duyarlılığı şiirlerinin ana temalarındandır. Şiirlerinde yalın bir dil kullanmıştır.
Şiir kitapları: Soğuk Otların Altında, Gök Onları Yanıltmaz, Ezra ile Gary, Virgül'ün Başından Geçenler, İçime Çektiğim Hava Değil Gökyüzüdür, Sıragöller, Yanardağın Üstündeki Kuş