Tanzimat Edebiyatı'nın 2. dönemi 1876-1896 yılları arasıdır. Bu dönemin önde gelen şair ve yazarları Recaizade Mahmut Ekrem, Abdülhak Hamit Tarhan, Muallim Naci ve Sami Paşazade Sezai'dir. Sultan II. Abdülhamid Han döneminde 23 Aralık 1876 tarihinde ilan edilen 1. Meşrutiyet ve Kanun-i Esasi ile birlikte Osmanlı Mebusan Meclisi'nde Müslüman Türk vekillerin yanında azınlık milletvekillerine de temsil hakkı verildi. Bu ilk meclisin yüzde kırkı gayr-i müslim vekillerden oluşuyordu. Ancak bu azınlık vekiller mecliste sürekli uzlaşmaz tutumlar sergilediler. Sadrazam Mithat Paşa ile birlikte devlet ve padişah aleyhine hareket edip aldıkları kararlarla Osmanlı Devleti'ni Rusya ile karşı karşıya getirdiler. Sonuçta Osmanlı ile Rusya arasında "93 Harbi" denilen savaş çıktı. Yaşanan bu olumsuz gelişmeler neticesinde "Kanun-i Esasi'nin kendisine verdiği yetkiyi kullanan Sultan II. Abdülhamid Han, Sadrazam Mithat Paşa'yı görevinden uzaklaştırdı ve 14 Şubat 1878 tarihinde meclisi süresiz tatil etti. Sultan, devlet içerisinde bazı tedbirler almak zorunda kaldı ve yazı dünyasında sansür dönemi başladı. Dönemin sanatçıları da devletin bu tedbirinden nasiplendiler. Tanzimat edebiyatının 2. kuşak sanatçıları, 1. kuşağın aksine eserlerinde siyasi ve toplumsal konular yerine bireysel konulara yer vermeye başladılar. www.huseyinarasli.com
Tanzimat Edebiyatı 2. Döneminin Genel Özellikleri:
• Bu dönem sanatçıları "Sanat, sanat içindir." anlayışından hareketle aşk, ayrılık, ölüm, metafizik gibi bireysel konuları işlemişler, eserlerinin edebî olmasına özen göstermişlerdir. Yani sanatsal kaygılarla eser vermişlerdir.
• Bu dönemde, 1. kuşak şair ve yazarlarının başlattığı dilde sadeleşme çabaları durmuş, şairler ağdalı bir dille, sanatlı ve yüksek söyleyişle eserler vermişlerdir. Arapça-Farsça kelimeler ve tamlamalar ağırlıklı olarak eserlerde yer almıştır.
• "Zerrelerden güneşe kadar her güzel şey şiirdir" ilkesine bağlı olan bu dönem şairleri, güzel olan her şeyin şiirin konusu olabileceğini kabul etmişlerdir.
• Tanzimat 2. kuşak sanatçıları şiirlerinde klasik edebiyatın nazım şekillerini, dilini, tamlamalarını kullanmaya devam etmişlerdir.
• Bu dönemde tiyatro önemini yitirmiş, oyunlar sahnelenmek için değil, okunmak için yazılmıştır.
• Roman ve hikayede 1. kuşak sanatçılarına göre daha başarılı olan bu dönem romancıları, eserlerinde toplumsal sorunlara daha problematik yaklaşmaya çalışmışlardır.
• Romanda betimleme yapılırken 1. kuşağa göre daha ölçülü davranılmış, realist gözleme önem verilmiştir. (İlk realist roman: Araba Sevdası, Recaizade Mahmut Ekrem. Naturalizmin etkisinde ilk köy romanı: Karabibik, Nabizade Nazım.)
• Dönemin gazeteleri siyasal ve sosyal sorunlara değinmek yerine sıradan ve günübirlik haberler yapmışlar, edebî makalelere yer vermişlerdir.
• Tanzimat dönemi Türk edebiyatının ikinci kuşak şairleri arasında klasik edebiyat zevkiyle şiirler yazan tek şair Muallim Naci'dir.
• Bu dönem sanatçılarının etkilendikleri edebi akımlar;
» Recaizade Mahmut Ekrem - Realizm
» Sami Paşazade Sezai - Realizm
» Abdülhak Hamit Tarhan - Romantizm
» Nabizade Nazım - Naturalizm
Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatı 2. Dönem Şair ve Yazarları
Recaizade Mahmud Ekrem
Abdülhak Hamit Tarhan
Sami Paşazade Sezai
Muallim Naci
Nabizade Nazım
Mizancı Mehmet Murat
Araştıran ve yazan: Hüseyin Araslı.