Türk dili ve edebiyatı dersi 10. sınıf 5. ünite "ROMAN" özet konu anlatımı.
DÜNYA EDEBİYATINDA ROMAN
• XIX. yüzyıl, Avrupa’nın sanayileşmeye başladığı bir dönemdir. Bu sanayileşmeyle birlikte toplumun sosyal, siyasi, kültürel yaşamında da hızlı bir değişim başlamıştır.
• Özgürlük, eşitlik, milliyetçilik, vatan gibi kavramlar özellikle Fransız İhtilali’nin sonuçlarına bağlı olarak ön plana çıkmıştır. Sanatçılar da eserlerinde bu kavramları yansıtmaya çalışırken hep bir arayış içerisinde olmuşlar ve toplumda beliren eğilimlere göre edebî anlayışlarını oluşturmuşlardır.
• Bu anlayışlar doğrultusunda bazı edebî akımlar ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu akımlardan birisi Victor Hugo’nun, Cromwell adlı oyununda ilkelerini ortaya koyduğu romantizm akımıdır.
Romantizm
• XIX. yüzyılın başından ortalarına kadarki dönemde hemen hemen bütün Avrupa’da hâkim olan sanat/edebiyat akımıdır.
• Akıl ve sağduyuyu önemseyen klasisizm akımına bir tepki olarak çıkan romantizm; tarihî, dinî ve millî değer ve duyguların, tabiata yönelişin, kişisel yorumların, abartılı duyguların, ideallerin hâkim olduğu bir akımdır.
• Bu akımın etkisiyle yazılan romanlarda yazar, akıl ve sağduyu yerine duygu ve hayali tercih eder.
• Eserlerde kötümserlik, hüzün ve melankoli ön plandadır. Kahramanlar, ayırıcı özelliklere sahip sosyal toplulukların temsilcisi olan genel tipler değil bireysel özellikleriyle var olan karakterlerdir.
• Romantizmin belirgin özelliklerinden biri de uzaklara kaçıştır.
• Bu anlayışla oluşturulan eserlerde var olan ve içinde yaşanılan olumsuz durumlardan hayalî mekânlara, tarihin derinliklerine, egzotik ülkelere ve tabiata yönelme söz konusudur.
• Tarihin parlak ve güzel çağlarına dönüş; içinde bulunulan anın, şimdinin sıkıcılığından kaçma vasıtasıdır.
• İçinde bulunduğu ortamdan sürekli kaçma hâli, romantik sanatçıların hayatı ve olayları bir zıtlık içinde (beden-ruh, ideal-gerçek, hürriyet-esaret, hayat-
ölüm vb.) algılamasına sebep olur.
• Yazar, ilgi çekici ve olağanüstü olaylara yer verir. Olayların abartılı ve sürükleyici olmasına dikkat eder.
• Romantizmde yazar, olay ve kişilere öznel bir biçimde müdahale eder.
• Okuyucuyu dilediği gibi yönlendirir ve sürükler, roman kişilerine karşı tarafsız değildir.
• Romantizm anlayışıyla yazılan eserlerde seçkin ve kurallı bir üslup yerine kurallara pek aldırmayan, renkli bir üslup vardır.
www.huseyinarasli.com
• Romantizmde yer alan tasvirler genellikle öznel niteliktedir. Yazar o anki ruhsal durumu nasılsa tabiatı ve dış dünyayı ona göre algılar. Tasvirler, bir bakıma yazarın ruhsal durumunu yansıtan bir araçtır.
Romantizm Anlayışına Bağlı Olarak Eser Veren Sanatçılar
Victor Hugo, François Rene de Chateaubriand, Walter Scoot, Alphonse de Lamartine, Alexandre Serguievitch Puşkin, Alexandre Dumas.
XIX. Yüzyıl Dünya Edebiyatına Yön Veren Sanatçılar
- Fransız edebiyatı, Victor Hugo, Notre Dame'ın Kamburu
- Fransız edebiyatı, Stendhal, Kırmızı ve Siyah
- Fransız edebiyatı, Balzac, Vadideki Zambak
- Rus edebiyatı, Lev Nikolayeviç Tolstoy, Savaş ve Barış
- Rus edebiyatı, Fiodor Mihayloviç Dostoyevski, Suç ve Ceza
- Rus edebiyatı, İvan Turgenyev, Babalar ve Oğulları
- Rus edebiyatı, Nikolay Gogol, Ölü Canlar
- İngiliz edebiyatı, Charles Dickens, İki Şehrin Hikâyesi
Roman incelemesi → Notre Dame'ın Kamburu
TANZİMAT DÖNEMİ'NDE ROMAN
• Tanzimat edebiyatı, Tanzimat’ın ilânından yirmi yıl kadar sonra 1860’ta Şinasi’nin Agâh Efendi ile Tercümân-ı Ahvâl gazetesini çıkarmasıyla başlayan ve 1895’e kadar süren edebî dönemin adıdır.
• Türk edebiyatında önemli bir anlatım birikimi ve geleneği olmakla birlikte roman türünün ilk örnekleri önce çeviri, sonra da Batı romanlarının taklit edilmesi yoluyla bu dönemde oluşturulmuştur.
• İlk yerli roman Şemsettin Sami'nin "Taaşşuk-ı Tal'at ve Fıtnat" adlı eseridir.
• İlk Edebî roman Namık Kemal'in "İntibah" adlı eseridir.
• Tanzimat Dönemi'nde ayrıca Recaizade Mahmut Ekrem'in "Araba Sevdası", Sami Paşazâde Sezai'nin "Sergüzeşt", Nabizâde Nazım'ım "Karabibik" ve "Zehra" adlı eserleri de zikredilebilir.
Roman incelemesi → Felâtun Bey İle Râkım Efendi
SERVETİFÜNUN DÖNEMİ'NDE ROMAN
• Servetifünun topluluğu 1896-1901 yılları arasında Servetifünun dergisi etrafında toplanan edebiyatçılardan oluşmuştur. Tevfik Fikret, Cenap Şahabettin, Halit Ziya Uşaklıgil, Mehmet Rauf, Hüseyin Cahit Yalçın, Süleyman Nazif bu dönemin önde gelen yazarlarıdır.
• Bu dönemdeki siyasi ve sosyal koşullar sebebiyle Servetifünun topluluğu içe dönük ve karamsar bir yapıyla Türk edebiyatındaki yerini almıştır.
• Servetifünun sanatçılarından Hüseyin Cahit Yalçın tarafından çevrilen Edebiyat ve Hukuk adlı makale, Servetifünun dergisinin kapatılmasına ve bu topluluğun dağılmasına neden olmuştur.
• Topluluk içinde yer alan sanatçılar şiirde olduğu gibi nesirde de süslü, sanatlı bir dil kullanmışlardır.
• Servetifünun Dönemi’nde yazılan romanlarda mekân İstanbul olmuştur.
Servetifünun Dönemi'nde Yazılan Romanlar
- Mai ve Siyah, Aşk-ı Memnu, Kırık Hayatlar, Nemide (Halit Ziya Uşaklıgil)
- Eylül, Ferdâ-yı Garâm, bir Aşkın Tarihi (Mehmet Rauf)
- Nadide, Hayal İçinde (Hüseyin Cahit Yalçın)
Roman incelemesi → Mai ve Siyah
MİLLÎ EDEBİYAT DÖNEMİ'NDE ROMAN
• Millî Edebiyat Dönemi, 1911’den Cumhuriyet’in ilanına kadar (1923) geçen süreyi kapsayan edebî dönemdir.
• II. Meşrutiyet’in ilan edilmesiyle başlayan "Türkçülük" akımı, edebiyatta millî kaynaklara dönme fikrini beraberinde getirmiştir.
• Bu anlayış doğrultusunda eserler veren sanatçılar, sade dil kullanmaya ve eserlerinde yerli hayatı konu edinmeye başlamışlardır.
• Bu amaçla Arapça- Farsça kelimelerden uzak, saf Türkçe kelime kullanımını benimsemişlerdir.
• Mekan olarak Anadolu seçilmiş, Anadolu halkının sorunları ve yaşantısı gözleme dayalı olarak ele alınmıştır. Bunda Anadolu'da devam eden Milli Mücadele kadar devrin Türkçülüğü savunan yazarlarının da önemli katkısı vardır.
• Dönem yazarlarının çoğunda realizm akımının, bazılarında ise natüralizm akımının etkileri görülür.
• Milli edebiyat döneminin roman ve hikâyesinde baskın anlayış; Türkçülük düşüncesi oluşturmak, milli kimliği uyandırmak ve milli bilinç oluşturmaktır.
• Millî Edebiyat Dönemi roman ve hikâye yazarları arasında Ömer Seyfettin, Halide Edip Adıvar, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Refik Halid Karay, Falih Rıfkı Atay, Aka Gündüz gibi isimler yer alır. Bu dönemde yer alan sanatçıların büyük bir kısmı Cumhuriyet Dönemi’nde de eserler vermiştir.
Roman incelemesi → Ateşten Gömlek (Halide Edip A.)
DİL BİLGİSİ
Cümle Çeşitleri (Türleri) özet bilgiler için → tıklayın